بررسی کارکردهای شعار در قرآن و روایات

یکی از موضوعات مهم در در ادیان و بویژه دین مبین اسلام موضوع شعارهای این دین است که در حفظ و پیشبرد اهداف والای آن نقش سازنده ای دارد هر چند این موضوع ارتباط نزدیکی با احکام و اعتقادات دارد ، چنانچه برخی شعار را همان احکام و فرایض الهی دانسته اند اما باید گفت احکامی مانند نماز و روزه و زکات و حج و... خود بخشی از شعارهای اسلامی است که دین بدون آن معنا و ماهیت مستقل ندارد به عبارت دیگر خداوند به منظور معرفی دین اسلام که آخرین و کامل ترین ادیان است علاوه بر اعتقادات و نیز اخلاقیات ، یک سری احکام و نشانه هایی نیز تشریع فرموده که به سبب آن بندگان به کمال مطلوب رهنمون گردند . حال اگر فرد ، این اعمال و عبادات را صرفاً با قصد تقرّب به باریتعالی و کمال معنوی و فردی انجام دهد در نتیجه به وظیفه خود که همانا پایبندی به احکام الهی است عمل نموده است ، این حاکی از باطن دین است. اما اگر ضمن تقرّب الهی اهداف دیگری مانند حفظ و نگهداری و نیز معرفی نشانه های این دین آسمانی و توحیدی را مدّ نظر قرار دهد یعنی به سبب اعمال و نمادهای خاصی اعلام بندگی نماید به این معنا است که به شعارهای الهی پایبند بوده است و به تعبیر قرآن این از تقوی قلب وی ناشی می شود . این توجه به ظاهر عبادات است که باید توأم با باطن گرایی دینی باشد . در واقع می توان گفت توجه به باطن اعمال دینی دارای فایده و ثواب اخروی است و توجه به شعارهای اسلامی علاوه بر فواید اخروی ، برای خود جامعه اسلامی و پویایی و تحرّک آن نیز مفید فایده است ؛ به همین خاطر گفته شده که برخی اعمال هستند که صرف اعتقاد در آن ها کفایت نمی کند بلکه باید به معرض اجرا و نمایش در آیند این ها همان شعارهای اسلامی است. مانند : اذان ، تکبیر ، صلوات و... هدف در این پژوهش آشنایی با مفهوم و جایگاه شعار در دین مقدس اسلام ، آشنایی با انواع شعارها در اسلام ، شناخت شعائر ناپسند و نادرست در جامعه امروز ، آشنایی با نقش سازنده و فواید و آثار شعارهای اسلامی . این تحقیق با روش تحلیلی - توصیفی صورت گرفته و جمع آوری اطلاعات آن کتابخانه ای است که در پنج فصل ، به شرح زیر ، تنظیم گردیده است : - در فصل اول ، به کلیات موضوع ، پرداخته ایم . - در فصل دوم ، مفهوم شعار را در لغت و اصطلاح ، در قرآن و روایات و از نظر مفسرّان و همچنین جایگاه آن را در ادیان دیگر ( به اختصار ) و در اسلام بررسی می نماییم . - در فصل سوم ، به بررسی انواع شعارهای اسلامی و کارکردهای آن با توجه به قرآن و روایات می پردازیم. - در فصل چهارم آثار و فواید شعارها مورد تحلیل قرار می گیرد. - در آخر نیز یک جمع بندی مختصر و نتیجه گیری از کل پژوهش ، ارائه می دهیم .