بررسی رابطه بین بهره وری کل عوامل تولید و اندازه مزارع برنج؛ مطالعه موردی: در شهرستانهای تحت پوشش سد البرز

برنج پس ازگندم مهمترین محصول کشاورزی است و نقش بسیار بارز و چشمگیری در تغذیه مردم جهان و نیز کشورمان دارد.رشد جمعیت از یک سو و افزایش مصرف سرانه از سوی دیگر موجب شده تا هر ساله مصرف کل برنج در ایران افزایش یابد. با توجه به رقابت در کاربری اراضی کوچک شده کشاورزی لازم است برای سودآوری تولید برنج و عدم تبدیل اراضی ، بهره وری عوامل تولید به وسیله اتخاذ سیاستهای مناسب بهبود یابد.در این تحقیق جامعه آماری شامل تمام کشاورزان شهرستانهای تحت پوشش سدالبرز که در سال زراعی 1387 به کشت محصول برنج پرداختند می شود. به علت تنوع اندازه و بهره وری مزارع برنج در این شهرستانها، تعداد نمونه پس از انجام یک پرسشگری مقدماتی تعیین شد. تعداد پرسشنامه در حدود 235عدد می باشد. بر طبق نتایج بدست آمده 33% مزارع کمتر از یک هکتار و 22% کمتر از 1/5 هکتار وسعت دارند و فقط 24% از مزارع مورد بررسی بیش از1/5هکتار وسعت داشته انداز بین نهاده های مختلف نیز تنها 4 نهاده بذر ، سم، کود و کارگر به عنوان نهاده های مصرفی انتخاب شدند 68 % مزارع نمونه گیری شده کشت برنج مرغوب را انجام داده و مابقی کشت انواع پرمحصول را انتخاب کردند. در مورد هر دو گونه مرغوب و پرمحصول برنج ، مصرف نهاده ها در مزارع کوچک بیش از مزارع بزرگ بوده است.بطوریکه میانگین مصرف نهاده ها در هر هکتار برنج مرغوب 302 کیلو کود، 23 کیلو سم، 57 کیلو بذر و 55 نفر روز کارگر می باشد. در واحدهای تولید برنج پرمحصول میانگین مصرف نهاده ای بذر، سم ، کود و کارگر به ترتیب 67 ،29 ، 368 و 52 واحد است. بررسی عدم کارایی در مصرف نهاده ها نشان داد مقدار عدم کارایی در واحدهای کوچکتر بیشتر از واحدهای بزرگتر است. در صورت قرار گرفتن واحدها بر روی تابع مرزی می توان ضمن حفظ عملکرد، به طور متوسط 13/33% در مصرف کود، 10/44% از میزان مصرف سموم ، 22/13% از بذر و 09/0% در استفاده از نیروی کار صرف جویی کرد. همچنین تخمین تابع کارایی نشان داد که بین میزان کارایی فنی مزارع با اندازه رابطه غیر خطی و معنی داری وجود دارد