بررسی افعال از جهت ساختار در غزل های حافظ

زبان فارسی را می توان عامل وحدت ملّی دانست. آن چه امروز در قالب آثار مکتوب بر جای مانده از گذشتگان می بینیم بیانگر فرهنگ و ملّیت ملّتی بزرگ و یادگار ارزش های والای ایرانیان است. چنان چه بخواهیم این آثار را مورد بررسی قرار دهیم، ناچاریم از اجزاء سازنده و بنیادین آن که زبان باشد، آغاز کنیم. برای بررسی زبان متن ها، درحوزه ی دستورزبان، لازم است اجزای سازنده وکوچک ترزبان مورد بررسی ودقّت نظر قرار گیرند. اجزایی که شاکله ی زبان از آن ها شکل می گیرد ومهم ترین آن به گفته ی بسیاری از دستورنویسان فعل است.رساله ی حاضر در پنج فصل تنظیم شده است به طوری که فصل اول به کلیّات تحقیق اختصاص داده شده وسپس کلّیه ی افعال موجود در 495غزل حافظ به تعداد 10065 فعل از1840 مصدر استخراج و با ثبت هر یک بر یک فیش اختصاصی1، ویژگی های ساختاری آن ها مورد بررسی قرار گرفته است، آنگاه از نظر ساختار واژگانی طبقه بندی و با ذکر درجه مثال هایی در هفت بخش ساده، مرکب، پیش وندی، پیش وندی مرکب، عبارت فعلی، گروه فعلی و افعال ناگذر یک شخصه، در فصل دوم کتاب ثبت گردیده است فصل سوم شامل هفده گفتار می باشد که به بررسی جنبه های دیگر فعل نظیر: دعا، فعل تمییزی، فعل دووجهی، فعل و ضمیر پیوسته ی نهادی، فعل شخصی و غیر شخصی، فعل شبه معین ، فعل و نهاد رایی، فعل منفی با بار معنایی مثبت، فعل مثبت با بار معنایی منفی، ساخت «هستن» در نقش فعل ربطی به صورت مخفّف، فعل مجهول، اصالت و جعل، فعل رویا، فعل وتراش خوردگی، فعل وتکریر، ردیف های فعلی وارتباط فعل با بلاغت پرداخته شده و ضمن طبقه بندی هر کدام از این افعال، جزییّات ساختاری آن ها به همراه شاهد مثال هایی ذکر گردیده است. فصل چهارم شامل فهرست اسامی مصدرهای انواع هفت گانه ی فعل است که با ذکر شماره ی غزل و بیت به ترتیب حروف الفبا به صورت فرهنگی بس آمدی تبیین شده است. در نهایت فصل پنجم مربوط است به خلاصه و نتیجه گیری وسپس ذکر منابع تحقیق.