سنجش پایداری عملیات کشاورزی و عوامل موثر بر آن در شهرستان جیرفت (مطالعه موردی محصولات: پیاز، سیب زمینی و گوجه فرنگی)

در دهه های اخیر با مصرف بیشتر نهاده ها در بخش کشاورزی شاهد رشد تولیدات کشاورزی در دنیا بوده ایم، اما مشکلات بوجود آمده در اثر عدم توجه به مسائل زیست محیطی و خطرات مصرف بیش از حد مواد شیمیایی بر سلامتی انسان یک نگرانی برای مردم و سیاست گذاران به وجود آورده است. لذا کشاورزی پایدار به عنوان کلید رهائی از مشکلات بوجود آمده مطرح شده است. به سبب اهمیت بخش کشاورزی در اقتصاد شهرستان جیرفت و اهمیت پیاز، سیب زمینی و گوجه فرنگی در امنیت غذایی جامعه تحقیق حاضر در سال زراعی 1388-1387 با هدف سنجش پایداری عملیات کشاورزی و عوامل موثر بر آن در شهرستان جیرفت، صورت پذیرفته است. به منظور جمع آوری اطلاعات مورد نیاز تعداد 197 پرسش نامه از کشاورزان پیاز، سیب زمینی و گوجه فرنگی کار شهرستان جیرفت با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای نسبی تکمیل گردید. نتایج سنجش پایداری عملیات کشاورزی در محصولات مورد مطالعه نشان داد 2/53 درصد کل نمونه های مورد مطالعه میانگین امتیاز شاخص پایداری عملیات کشاورزی شان کمتر از میانگین و 7/47 نیز بالاتر از میانگین می باشد. نتایج نشان داد که پایداری عملیات کشاورزی مزارع سیب زمینی نسبت به دو محصول دیگر در وضعیت بدتری قرار دارد. همچنین نتایج مقایسه میانگین نشان داد که پایداری محصولات مختلف از نظر عملیات گوناگون متفاوت می باشد. نتایج مدل رگرسیونی برآورد شده نشان داد که متغیر های سطح سواد، دانش کشاوزی پایدار، تعداد نیروی کار خانوادگی، مشارکت اجتماعی، مالکیت خصوصی و نظام دام-زراعت بر پایداری عملیات کشاورزی مزارع مورد مطالعه تأثیر مثبت معنی دار و میزان سطح زیر کشت اثر منفی معنی دار دارد. بر اساس نتایج تحقیق پیشنهاد می شود از سوی مسئولان کشاوزری منطقه، در راستای بهبود وضع پایداری عملیات کشاورزی اقداماتی از قبیل برگزاری کلاس های ترویجی متناسب با سطح سواد کشاورزان به منظور افزایش آگاهی کشاورزان نسبت به کشاورزی پایدار و مزایای آن، اتخاذ سیاست های تشویقی به منظور افزایش سطح مشارکت کشاورزان، شناسایی و تشویق مزارع نمونه به لحاظ پایداری عملیات کشاورزی صورت پذیرد.