بررسی خصوصیات زمین شناسی مهندسی میدان گازی پارس جنوبی و تاثیر استخراج گاز بر فرونشست مخزن

میدان گازی پارس جنوبی با مساحتی در حدود 9700 کیلومتر مربع بزرگترین میدان فراساحلی دنیا است. این میدان در موقعیت جغرافیایی 52 تا 5/52 درجه شرقی و 5/26 تا 27 درجه شمالی در خلیج فارس واقع شده است. با توجه به اهمیت این میدان و مشترک بودن آن میان ایران و قطر پیش بینی خطرات زمین شناختی که می توانند در مسیر توسعه و بهره برداری از این میدان تاثیر گذار باشند از اهمیت بالای برخوردار است. یکی از این مخاطرات، فرونشست میدان می باشد که رخداد آن در برخی موارد باعث ایجاد خسارات بسیار سنگینی شده است. پیدایش و تکامل فرونشست سطح در اثر استخراج سیالات زیر سطحی مانند آب، گاز و نفت بطور گسترده در دهه های اخیر در سراسر دنیا مشاهده شده است. با بهره برداری از یک مخزن نفت یا گاز، فشار سیال (منفذی) کاهش خواهد یافت. کاهش فشار منفذی سنگ مخزن باعث افزایش فشار موثر وارد بر سنگ مخزن و متراکم شدن آن می گردد. اگر مقدار تراکم مخزن از حد معینی فراتر رود، اثر آن به سطح رسیده باعث ایجاد فرونشست در سطح می گردد. هر چند فرونشست های گزارش شده در میادین هیدروکربنی اغلب کم بوده و قابل چشم پوشی می باشد ولی در مواردی نیز میزان این فرونشست قابل توجه بوده و موجب ایجاد خسارات مالی هنگفتی شده است. از سویی دیگر برآورد دقیق میزان فرونشست، نیازمند اطلاعات فراوان و دقیق، کار تخصصی و زمانگیر و بسیار پر هزینه می باشد. بنابر این پیش از انجام این تحقیقات انجام تحقیقات اولیه که تعیین کننده ی احتمال رویداد فرونشست و میزان تقریبی آن می باشد ضروری به نظر می رسد. عوامل مختلفی از قبیل خصوصیات مکانیکی و ژئوتکنیکی سنگ مخزن , وسعت مخزن نسبت به عمق مخزن, ضخامت مخزن, میزان کاهش فشار مخزن و ..... دارای تاثیر مهمی بر فرونشست میدان می باشند که در این پژوهش هر یک از این عوامل و چگونگی تاثیر هر یک از آن ها بر روی فرونشست جهت تعین میزان احتمال وقوع فرونشست و تخمینی از میزان این فرونشست احتمالی به تفصیل مورد بررسی قرار خواهند گرفت. هر چند مخزن گازی پارس جنوبی در عمق نسبتاً زیادی واقع است ولی با توجه به دلایل زیر وقوع فرونشست قابل توجه در این میدان دور از انتظار نیست. 1. وسعت بسیار زیاد میدان گازی پارس جنوبی 2. ضخامت زیاد مخزن ( زون مورد استخراج). 3. افت شدید فشار گاز در اثر برداشت 4. مقاومت پایین برخی از لیتوفاسیس های سازنده ی مخزن و احتمال رخداد گسیختگی تراکمی (پورکلاپس) در مخزن بنابر این انجام این تحقیقات جهت تعیین احتمال رویداد فرونشست ضروری بوده و می تواند بسیاری از حوادث غیر منتظره را پیش بینی نماید. در این پژوهش علاوه بر روش های موجود دستی برای محاسبه ی فرونشست از نرم افزار تجاری aesubs جهت مدل سازی فرونشست استفاده گردیده است.