بررسی سیلاب و خشکسالی با تاکید بر مدیریت بحران در حوضه سد زاینده رود

زندگی بشر در طول تاریخ همواره در معرض انواع مخاطرات طبیعی قرار داشته که برخی از آنها مانند سیلاب، خشکسالی، سرمازدگی، یخبندان و ... ناشی از فرایندهای آب و هوایی می باشند. در این رساله سعی شده است تا با بررسی عناصر مختلف هواشناسی و هیدرولوژیکی، به شناخت و پیش آگاهی از رفتار دو پدیده سیلاب و خشکسالی در حوضه سد زاینده رود پرداخته شود تا با دستیابی بدان، بتوان راهکار های مناسبی برای پیشگیری، مقابله وکاهش معضلات محیطی ارائه داد. حوضه سد زاینده رود مهمترین نقش را در توسعه بخصوص در مناطق خشک ونیمه خشک ایفا می کند و تولید و توزیع آب از سراب تا پایاب حوضه و حتی حوضه های مجاور را برعهده دارد. در این پژوهش ابتدا به بررسی وضعیت اقلیمی، فیزیوگرافی و هیدرولوژی حوضه پرداخته شد و سپس وضعیت خشکسالی با کمک دو شاخص spi وsiap بررسی شد و نقشه های گستره خشکسالی برای هر یک از سالهای آماری تهیه شد و نتایج نشان داد که کلیه مناطق حوضه در این دوره سی ساله خشکسالی را تجربه کرده اند، اما بخشهایی از حوضه مانند بخشهای شمال غرب و مرکز بیشتر در معرض خشکسالی قرار دارد. و احتمال وقوع خشکسالیها در سالهای آتی به کمک روشهای آماری پیش بینی شد. در فصل چهارم به بررسی سیلاب حوضه با توجه به آمار آب سنجی ایستگاه قلعه شاهرخ و اسکندری از سال 1351 تا 1384 پرداخته شد و 11 سیلاب به عنوان نمونه انتخاب شد سپس تاثیر میزان بارش، درجه حرارت و ذوب برف در هر سیلاب بررسی شد و نتایج نشان داد که از 11 سیلاب مورد مطالعه، در 6 مورد بارشهای سنگین رخ داده است ولی تقریباً در همه سیلابها حتی در سیلابهای فصل پاییز و زمستان تاثیر ذوب برف دیده می شود. در مرحله بعد دوره های برگشت سیلاب برآورد گردید و الگوهای گردشی که منجر به وقوع سیلاب در حوضه می گردد، شناسایی شد و مشخص گردید که با شناخت کانون و مسیر حرکت الگوهای گردشی ایجاد کننده سیلاب و ردیابی روزانه آنها پیش بینی سیلابهای بزرگ حوضه، قبل از شروع بارش تقریباً مقدور خواهد بود و نهایتاً در فصل پنجم راهکارهای مدیریت بحران در زمینه خشکسالی و سیلاب در حوضه مورد مطالعه ارائه گردید.