بررسی اثر روشهای مختلف استعمال کودهای شیمیایی نیتروژن و آهن در تراکم بر رشد، عملکرد و مقدار اسانس آویشن دارویی (thymus vulgarisl.)

آویشن (thymus vulgaris l.) از مهمترین گیاهان خانواده نعناع و به صورت ترکیبهای معطر غذایی در اکثر فرآورده های مهم استفاده می شود. در این تحقیق بررسی روش کاربرد نیتروژن در دو تراکم بر آویشن به صورت طرح فاکتوریل در قالب بلوک کامل تصادفی در چهار تکرار به اجرا در آمد. در آزمایش اول تیمارهای کاربرد نیتروژن شامل (عدم کاربرد، 50 کیلوگرم نیتروژن در هکتار به صورت خاکپاش، 50 کیلوگرم نیتروژن در هکتار به صورت محلولپاش) و سطوح تراکم (10 بوته در متر مربع و 16 بوته در متر مربع) بود. این طرح در منطقه آزادبر در جاده کرج – چالوس در سال زراعی 87- 1386 اجرا شد. نتایج نشان داد که عملکرد پیکره رویشی (وزن تر، سایه خشک، ماده خشک) و عملکرد اسانس در هکتار و درصد تیمول تحت تأثیر کاربرد نیتروژن به صورت محلولپاش قرار گرفتند و افزایش نشان داده اند، و همچنین با افزایش تراکم عملکرد پیکره رویشی افزایش، ولی عملکرد اسانس، درصد تیمول، کارواکرول و پی سیمن کاهش یافتند. بیشترین درصد کارواکرول و پی سیمن در تیمار شاهد مشاهده شد. محلول پاشی نیتروژن روی آویشن بیشترین تأثیر را در صفات پیکره رویشی و بیشتر درصد تیمول را نشان داد ولی تراکم بیشتر سبب کاهش میزان اسانس و ماده موثره شد. آزمایش دوم در کرج منطقه آزادبر بصورت فاکتوریل در قالب بلوک کامل تصادفی در چهار تکرار انجام شد. تیمارها شامل روش کاربرد آهن در سه سطح (عدم کاربرد آهن، کاربرد 5 گرم کود آهن در متر مربع به صورت خاکپاش، کاربرد 5 گرم کود آهن در متر مربع به صورت محلولپاش) و تراکم (10 ، 16 بوته در مترمربع) بود. نتایج نشان داد که کاربرد آهن سبب کاهش عملکرد پیکره رویشی (وزن تر و وزن سایه خشک) و میزان اسانس در هکتار شد ولی محلولپاشی آهن سبب افزایش درصد پی سیمن شد. نحوه ی کاربرد آهن روی درصد تیمول تأثیر معنی داری نداشت. افزایش تراکم سبب افزایش عملکرد پیکره رویشی و درصد پی-سیمن شد اما میزان اسانس و درصد کارواکرول را کاهش داد. بیشترین درصد تیمول تحت محلول پاشی و شاهد در تراکم 16 بوته در مترمربع مشاهده شد. کاربرد آهن روی آویشن تأثیر مثبت به همراه نداشت و تراکم 10 بوته در متر مربع بیشترین تأثیر را روی عملکرد اسانس و اغلب ترکیبهایی آن داشت. آزمایش سوم به منظور مطالعه روش های کاربرد نیتروژن روی عملکرد و ماده موثره آویشن آزمایشی به صورت بلوک کاملا تصادفی با سه تکرار در شرایط آب و هوایی خشک و نیمه خشک مزرعه ی گیاهان دارویی دانشگاه شاهد در سال 1386 انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل (عدم کاربرد، 50 کیلوگرم در هکتار به صورت خاکپاش، 50 کیلوگرم در هکتار به صورت محلولپاش) بودند. نتایج نشان داد که کاربرد نیتروژن به صورت خاکپاش بیشترین تأثیر را بر ارتفاع، قطر سایه انداز بوته، عملکرد پیکره رویشی (وزن تر، سایه خشک، ماده خشک)، میزان اسانس در هکتار، درصد تیمول، کارواکرول و پی سیمن داشته است. ولی در روش محلول پاشی درصد اسانس بیشتر شد. به طور کلی آزمایش نشان داد که محلولپاشی نیتروژن، در شرایط آب و هوایی خشک و نیمه خشک برای آویشن مناسب نیست.