چینه نگاری سکانسی بخش فوقانی سازند دالان و سازند کنگان در برخی از چاه های میدان گازی پارس جنوبی و نقش آن در درک نحوه تغییرات کیفیت مخزنی

میدان پارس جنوبی در آب¬های خلیج فارس، میزبان بزرگترین ذخیره گازی جهان است. سنگ مخزن اصلی گاز طبیعی در این میدان شامل بخش فوقانی سازند دالان و سازند کنگان با سن پرمین پسین ـ تریاس پیشین می¬باشد که از یک سری توالی¬های کربناته – تبخیری تشکیل شده و معادل سازند خوف در کشور¬های همسایه است. بر اساس مطالعات میکروسکوپی و مشاهدات مغزه، کمربند¬های رخساره¬ای اصلی در این سازند¬ها شامل پهنه جزر و مدی و بالای جزر و مدی، لاگون، پشته¬های سدی زیر¬آبی اوئیدی و بایوکلاستی و رخساره دریای باز بوده که در یک رمپ کربناته کم¬عمق و کم¬شیب با وسعت زیاد و در اقلیم بیابانی و خشک گسترش یافته¬اند. بررسی فرایند¬های دیاژنزی مختلف، تأثیر هر سه محیط دیاژنز دریایی، جوی و دفنی را در توالی مخزنی نشان می¬دهد. این فرایند¬ها در مواردی مانند انحلال و دولومیتی شدن به افزایش کیفیت مخزنی کمک نموده و در مواردی چون گسترش سیمان¬های انیدریتی و کلسیتی و تراکم، آثار مخربی بر روی کیفیت مخزنی نهاده¬اند. بررسی توالی¬های رخساره¬ای و الگوی برانبارش رخساره¬ها در این مطالعه، شکل¬گیری چهار سکانس رسوبی رده سوم و نه سکانس رده چهارم را در بخش فوقانی سازند دالان و سازند کنگان نشان می¬دهد. این سکانس-ها بخشی از یک سکانس پیشرونده- پسرونده رده دوم هستند. عمده¬ترین سیستم تراکت¬های تشکیل شده در این سکانس¬ها شامل سیستم¬تراکت پیشرونده (tst) و سیستم¬تراکت تراز بالا (hst) می¬باشد که با الگو¬های برانبارش پسرونده، تجمعی و پیشرونده طی نوسانات دریای پرمین بالایی و تریاس پیشین گسترش یافته¬اند. سطوح چینه¬ای شاخص شامل مرز¬های سکانسی (sb) و سطح حداکثر غرقابی (mfs) هستند. در این مطالعه مرز¬های سکانسی بر اساس سطوح رخنمون یافته و یا گسترش رخساره¬هایی که معادل با حداکثر افت سطح نسبی دریا بودند تعیین گردیدند و سطوح حداکثر غرقابی معادل عمیق ترین رخساره¬های گسترش یافته در طی هر سکانس بودند که در چاه¬های مورد مطالعه مطابقت خوبی نشان می¬دهند. کیفیت مخزنی توالی¬های دالان و کنگان در ارتباط با توزیع رخساره¬های مستعد مخزن در زون¬های حداکثر رسوبگذاری، و دیاژنز است. بهترین رخساره¬های مستعد مخزن که شامل گرینستون¬های اوئیدی و بایوکلاستی کمربند رخساره¬ای پشته¬های سدی کربناته می¬باشد، بدلیل نزدیک شدن فضای انباشت رسوب به نرخ بالاآمدگی سطح نسبی دریا در بخش پیشین سیستم¬تراکت تراز بالا (early hst) و بخش پسین سیستم¬تراکت پیشرونده (late tst)، گسترش می¬یابند. فرایند¬های دیاژنزی مرتبط با نوسانات سطح نسبی دریا در سازند¬های دالان و کنگان به موقعیت چینه¬ای رخساره¬ها در سکانس¬های تناوب بالا و بافت رسوبی اولیه بستگی دارد. نوسانات سطح نسبی دریا کنترل زیادی بر دیاژنز آغازین و دفنی کم¬عمق در این توالی¬ها دارند. در tst پسین و hst پیشین فرایند¬های دیاژنز دریایی از گسترش بیشتری برخوردارند. و در صورتی که در hst پسین با افت سطح آب دریا و در tst پیشین با افزایش آرام سطح آب دریا، بدلیل وجود شرایط مناسب برای گسترش رخساره¬های کم انرژی رمپ داخلی،گسترش تبخیری¬های اولیه و آثار مربوط به دیاژنز تحت الجوی (بویژه در hst پسین) فراوانی بیشتری دارد. به طور کلی در سیستم تراکت hst، به دلیل گسترش زیاد رخساره¬های دانه غالب با فابریک رسوبی مستعد در مقابل تأثیر فرایند¬های انحلال و دولومیتی شدن، فرایند¬های دیاژنزی افزاینده کیفیت مخزنی بیشتر عمل کرده¬اند. در سیستم تراکت tst فرایند¬های کاهنده کیفیت مخزنی گسترش بیشتری دارند. هر دو عامل توزیع رخساره¬ای و دیاژنز در کنترل کیفیت مخزنی موثر بوده¬اند. اما نقش توزیع رخساره¬ها در محیط رسوبی از اهمیت بیشتری برخوردار است.