جایگاه باورهای مذهبی و ملی در نقاشی عامیانه اصفهان

فرهنگ، بازتاب باورهای عمیق درونی مردم یک ملت است. این باورها، متشکل از اعتقادات مذهبی و هویت ملی آنان می باشد. خصیصه اصلی فرهنگ عامیانه ایران این است که دین و ملیت همواره با یکدیگر همزیستی مسالمت آمیز داشته اند. پایبندی هنرمند مردمی به هویت فرهنگی و دلبستگی به اسطوره های کهن و حماسه های مذهبی باعث شد، حتی در مواقع نفوذ بیگانه، فرهنگ آنان را به ظاهر پذیرفته و در باطن آن را با جوهره ذاتی خود صیقل دهند و به سوی خواسته ها و سلایق خویش معطوف سازند. هنر نیز در فرهنگ عامه به عنوان عنصری واسطه عمل می کند تا مایه حفظ و صیانت اعتقادات مردمی گردد و در اشاعه و اجرای سنت ها و مراسم مربوط به آن همیشه همراه بوده است. این رساله، کوشش دارد تأثیر ارزش های مذهبی و ملی را در نقوش عامیانه مورد ارزیابی قرار دهد. به این منظور، نقاشی عامیانه اصفهان را اعم از نقاشی قهوه خانه ای و شمایل سازی و نقاشی های دیواری مکان های متبکره و عمومی که جزئی از هنر عامه هستند و سالهاست مورد بی اعتنایی و فراموشی واقع شده اند؛ مورد بررسی قرار خواهیم داد. فرضیه غالب ،این است که انزجار عوام جامعه از فرهنگ لاقید دوره قاجار وپهلوی وشور وعلاقه به ارزشهای دینی،عامل پر رنگ تر شدن نقاشی عامیانه آنزمان گشت. دلبستگی هنرمند عامه به اسطوره های کهن وحماسه های مذهبی ، مانع از تاثیرپذیری او از نقاشی فرنگی(غربی)می شد. در نگاه نخست، حضور روایتگرایانه حماسه های مذهبی برای زنده نگاه داشتن آگاهانه این باورها در هنر نقاشی عامیانه نمایان است، ولی با مطالعه بیشتر در محتوا و عناصر تصویری به وجود بن مایه های کهن ملی گرایانه پی خواهیم برد. این هنر مردمی که ریشه در عقاید اصیل قومش دارد، نمایشی گویا و پرشور از عشق به تعلقات دینی و اصالت تاریخی می باشد، که زمینه مناسبی را برای کنکاش درمورد جایگاه والای باورها در فرهنگ و هنر غنی این ملت فراهم می سازد.