بررسی و مقایسه روش های مختلف استخراج اسانس از قسمت های مختلف گیاه tanacetum sonbolii

این پایان نامه از دو بخش تشکیل شده است :در بخش اول، اسانس یک گونه گیاهی جدید بومی ایران به نام tanacetum sonbolii mozaff. با استفاده از روش تقطیر با آب استخراج شده و ترکیب شیمیایی آن مورد بررسی قرار گرفت. در این راستا، اندام هوایی این گیاه از رویشگاه آن جمع آوری شد. گیاه خشک به مدت 3 ساعت با دستگاه کلونجر با آب تقطیر شد. با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی گازی (gc) و کروماتوگرافی گازی- طیف سنجی جرمی (gc- ms) ترکیبات تشکیل دهنده اسانس استخراج شده به لحاظ کیفی و کمی مورد بررسی قرار گرفت. برای شناسایی این ترکیبات، از محاسبه اندیس بازداری بر اساس داده های کروماتوگرافی گازی و مقایسه ترکیب پیشنهادی از این روش با آنچه در gc- ms بر اساس طیف جرمی پیشنهاد شد، استفاده گردید. همچنین فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره این گیاه که در حلال های مختلف گرفته شده بود، مورد بررسی قرار گرفت و نتایج به دست آمده خاصیت آنتی اکسیدانی خوبی را در عصاره گیاه به خصوص در حلال آب نشان داد.در بخش دوم، روش استخراجی جذبی با میله چرخان به عنوان روشی نوین، ساده و عاری از حلال جهت استخراج ترکیبات اسانس به صورت مستقیم و یا از فضای فوقانی گیاه جامد معرفی شد. به منظور به دست آوردن بهترین شرایط استخراجی، عوامل موثر در مرحله واجذب که در هر دو روش مشترک بود، بهینه گردید و حلال هگزانال به عنوان حلال واجذب، انتخاب شد. زمان و دمای واجذب نیز در مقادیر min 15 و c º25 ثابت گردید. در روش استخراج مستقیم با میله چرخان حجم نمونه ml 5 و زمان جذب min 45 بهترین کارایی استخراج را هم از لحاظ تعداد ترکیبات و هم از لحاظ میزان ماده استخراج شده نشان داد. در روش استخراج از فضای فوقانی با میله چرخان نیز دما و زمان جذب c ?50 و min 45 انتخاب شد. در یک جمع بندی کلی، علی رغم این که روش تقطیر با آب از لحاظ کیفی روشی ارزشمند است و تعداد ترکیبات بیشتری را از گیاه استخراج می کند اما به دلیل اعمال دمای بالا در مدت طولانی امکان تخریب بافت گیاه و ظهور ترکیبات حاصل از آن در مخلوط استخراج شده وجود دارد. در صورتی که با استفاده از روش hs- sbse فرایند استخراج اجزاء فرار گیاه بدون تخریب بافت و در حالت بسیار طبیعی تر انجام می گیرد. به علاوه با استفاده از روش sbse گزینش پذیری در فرایند استخراج دیده می شود که منجر به استخراج بیشتر بعضی ترکیبات نسبت به حالت تقطیر با آب می گردد.