ارزیابی سیستم های آبیاری بارانی در منطقه شهرکرد

هر پروژه بعد از طراحی و اجرا باید مورد بررسی قرار گیرد و¬کارآیی و عملکرد آن تحت شرایط موجود بررسی شود. آنالیز هر سیستم آبیاری که بر پایه اندازه¬گیری¬ها، در شرایط واقعی مزرعه و حین کار طبیعی استوار باشد را ارزیابی آبیاری در مزرعه می-گویند. راه منطقی این است که پس از طراحی و اجرای یک پروژه آبیاری، عملکرد آن طی فصل بهره¬برداری بررسی گردد و به این ترتیب مشکلاتی که سیستم آبیاری دارد مشخص شود. از این طریق است که می¬توان قضاوت نمود چه اصلاحاتی را در سیستم بایستی اعمال نمود تا به شرایط آرمانی نزدیک شود. ضمن اینکه از نتایج مطالعات می¬توان در طرح¬ها و پروژه¬های جدید استفاده نمود تا ایرادات مشابه در آن تکرار نگردد. در این مطالعه ده مزرعه شامل پنج سیستم آبیاری بارانی کلاسیک ثابت با آبپاش متحرک، سه سیستم آبفشان خطی و دو سیستم آبفشان دوار به¬طور جداگانه، سه بار در طول فصل زراعی مورد ارزیابی قرار گرفتند. برای بدست آوردن پارامترهای ارزیابی، پس از مطالعه دفترچه طرح و نقشه اجرایی سیستم، شش دسته داده شامل عوامل اقلیمی، عوامل مربوط به خاک، عوامل مربوط به کمیت و کیفیت آب، عوامل مربوط به گیاه، اطلاعات مربوط به روش آبیاری و اطلاعات بدست آمده از عملکرد سیستم در مزرعه جمع¬آوری شد و محاسبات بر روی آنها صورت گرفت. هدف در این مطالعه بررسی و تحلیل نتایج بدست آمده از ارزیابی سامانه¬های آبیاری بارانی در شهرستان شهرکرد است که از پارامترهای ارزیابی شامل راندمان کاربرد، راندمان¬کاربرد پتانسیل، راندمان واقعی¬کاربرد، یکنواختی توزیع در نصف پایین و یکنواختی توزیع در چارک پایین، ضریب یکنواختی¬کریستیانسن وکفایت آبیاری برای این منظور استفاده شد. بر اساس نتایج ارزیابی، پارامترهای راندمان کاربرد، راندمان¬کاربرد پتانسیل، راندمان واقعی¬کاربرد، یکنواختی توزیع در چارک پایین، ضریب یکنواختی¬کریستیانسن وکفایت آبیاری برای انواع سیستم¬ها در کل شهرستان شهرکرد به ترتیب 81/1، 54/8، 42/7، 66/5، 78/9 و 69/5 بدست آمد. این پارامترها برای سیستم¬های ویل¬موو به ترتیب 73/2، 47/2، 7/27،3/63، 76/4 و 67/4 درصد، برای سیستم کلاسیک به ترتیب 82/7، 57/7، 40/8، 70/1، 80/6 و 71/7 درصد و برای سیستم سنترپیوت به ترتیب 90، 59/6، 59/6، 66/15، 80 و صفر درصد بدست آمد. در بین سیستم¬های ویل¬موو، gv1-1 (بال جنوبی ویل¬موو شماره یک مزرعه گلدره) ، نسبت به دو مزرعه دیگر دارای عملکرد مناسبی می باشد. هر چند سیستم gv2 (ویل¬موو شماره دو مزرعه گلدره) دارای راندمان کاربرد آب و راندمان واقعی کاربرد آب مناسب¬تری نسبت به دو آزمایش دیگر است، ولی با توجه به کم بودن کفایت آبیاری در آن عملکرد قابل قبولی ندارد. در بین سیستم¬های کلاسیک با آبپاش متحرک مزرعه as (افلاکی)، نسبت به دیگر سیستم¬های کلاسیک نتایج بهتری را نشان می¬دهد و کفایت آبیاری بالایی نیز دارد، لذا نتیجه می¬شود که عملکرد آن نسبت به سایر مزارع مطلوب¬تر می¬باشد. در بین سیستم¬های سنترپیوت ارزیابی شده مزرعه sc (گهرباران) از لحاظ تمام پارامترهای ارزیابی دارای عملکرد مناسب¬تری می¬باشد. لازم به یادآوری است که در دو سیستم سنترپیوت ارزیابی شده کفایت آبیاری صفر است و عمق آب مورد نیاز خاک جهت تامین کمبود رطوبت خاک اعمال نشده است. ولی اگر سرعت دستگاه برای تامین آب مورد نیاز خاک در این دو سیستم سرعت دستگاه با دقت بیشتری تنظیم گردد کفایت آبیاری در سیستم¬های سنترپیوت فوق ترمیم می¬گردد. از مقایسه میانگین¬های سه نوع سیستم آبیاری می¬توان نتیجه گرفت که سیستم کلاسیک از لحاظ میانگین سه پارامتر، ضریب یکنواختی کریستیانسن، توزیع یکنواختی در ربع پایین و کفایت آبیاری نسبت به دو سیستم ویل¬موو و سنترپیوت نتایج مناسب¬تری داشت. لازم به یادآوری است هر چند سیستم سنترپیوت از لحاظ سه پارامتر راندمان کاربرد آب، راندمان پتانسیل کاربرد آب و راندمان واقعی کاربرد آب نسبت به دو سیستم دیگر رقم بالایی را نشان می¬دهد ولی با توجه به کفایت نامناسب ایجاد شده در این روش، عملکرد آن قابل قبول نیست.