طراحی و روان سنجی پرسشنامه کیفیت زندگی مصدومین شیمیایی با گاز خردل

مقدمه : نتایج مطالعات گسترده نشان می دهد که عوارض دیررس مواجهه با گاز خردل ، مصدومین را دچار بیماری های مزمن می کند . یکی از مفاهیم بسیار مهم در بیماران مزمن کیفیت زندگی است. بررسی ها نشان داد که هیچ پرسشنامه اختصاصی برای اندازه گیری کیفیت زندگی در مصدومین شیمیایی وجود ندارد. لذا با توجه به پیچیدگی مشکلات این گروه و تاکید سازمان بهداشت جهانی مبنی بر استفاده از ابزارهای مبتنی بر فرهنگ و ارزش های حاکم بر هر جامعه ، این مطالعه در پاسخ به سوالات زیر طراحی شده بود. 1. معنی ، ساختار، ابعاد و عوامل سازنده کیفیت زندگی در مصدومین شیمیایی چیست ؟ 2. آیا ابزار طراحی شده از روایی و پایایی علمی مطلوبی برخوردار است ؟ مواد و روش ها:پژوهش حاضریک مطالعه چند روشه و روش شناسی است که در 2 فاز اصلی انجام شد. فاز اول(تولید گویه): که در دو بخش طراحی گردید. الف) مطالعه کیفی: 1) مصاحبه انفرادی بدون ساختار با 14 نفر( 12 مرد و 2 زن ) از مصدومین شیمیایی نظامی و غیر نظامی و با 2 تن از پزشکان پایش سلامت .2) بحث گروه مدار با یک گروه از همسران مصدومین ، یک گروه از درمانگران و مدیران بهداشتی درمانی و یک گروه از مصدومین شیمیایی که در گروه مصاحبه های انفرادی نبودند. ب) مروری اجمالی بر منابع و پرسشنامه های موجود و همچنین تشکیل پانل متخصصان. روش تجزیه وتحلیل در فاز اول :متن مصاحبه های انفرادی و گروه مدار پس از نسخه برداری به روش تحلیل محتوی قراردادی آنالیز شد. فاز دوم:تحلیل ویژگی های روانسنجی پرسشنامه یافته ها: فاز اول:در این مرحله ابتدا مدل مفهومی و اجزای مفهوم کیفیت زندگی در مصدومین شیمیایی در سه تم اصلی شامل تاثیر بیمار(مشکلات جسمی و مشکلات روحی روانی)،سازگاری( معنویت ، حمایت ، پذیرش بیماری ) و مفهوم کیفیت زندگی استخراج گردید.سپس نتایج حاصل از مطالعه بخش های الف و ب شالوده پرسشنامه اولیه مشتمل بر121 سوال را تشکیل داد. فاز دوم :در این مرحله از پژوهش روایی( صوری ، محتوی ، ملاک و سازه ) ، پایایی ( بازآزمون 0/90 = r ، دو نیمه کردن 0/927 = r ، آلفای کرونباخ 0/91 =α ، اعتبار ملاک با پرسشنامه sf36 با 0/7 = r همچنین تحلیل عاملی با حجم نمونه 354 مصدوم شیمیایی انجام پذیرفت که در پایان این مرحله یک پرسشنامه روا و پایا با 74 سوال و در سه حیطه جسمانی ، روانی – اجتماعی و سازگاری استخراج گردید.سپس سهولت کاربرد با اندازه گیری فراوانی سوالات بدون پاسخ و تعیین حساسیت با مقایسه میانگین نمره کیفیت زندگی در قبل و بعد از اجرای یک برنامه درمانی- آموزشی با آزمون تی زوجی (p<0.001)تعیین گردید . نتیجه گیری :این پژوهش منجر به تبیین مفهوم و ارایه یک مدل برای پیش بینی کیفیت زندگی و طراحی ابزاری معتبر و پایا جهت بررسی کیفیت زندگی در مصدومین شیمیایی با گاز خردل گردید .لذا با یک رویکرد میان رشته ای و تیمی می تواند در زمینه های مختلف آموزشی ، پژوهشی ، نیاز سنجی و ارزشیابی خدمات بهداشتی درمانی کاربرد داشته باشد.