توحید . کمال آن در نهج البلاغه

پایان نامه
چکیده

مقایسه ای اجمالی بین فرمایشات حضرت علی? ـ در نهج البلاغه ـ در موضوع تشبیه ناپذیری خداوند با مخلوقات، و گوشه ای از دستاوردهای فکر بشر ـ در فلسفه ـ هدف این نوشتار است. بررسی موضوعات مربوط به شناخت خدا در دیدگاه امام علی علیه السلام و مقایسه ی آن با مسأله شناخت و لوازم آن در فلسفه، در فصل اول این نوشتار مورد بررسی قرار گرفته است. در سخنان امام?، وجود خداوند ضرورتاً اثبات می شود و این مهم از راه تذکر به عجایب مخلوقات و نیاز آنها به پدید آورنده صورت گرفته است. اما در دیدگاه برخی از فلاسفه ی غرب وجود خداوند امری است مردد و نمی توان بطور جزمی آنرا اثبات نمود. این موضوع در بخش اول از فصل یکم مورد بررسی قرار گرفته است. در بخش دوم موضوع معرفت خدا مطرح شده، امکان و نحوه ی معرفت خدا مورد کنکاش قرار گرفته است. قسمت های بعدی این بخش به بررسی نقش عقل و تفکر در شناخت خداوند اختصاص یافته است. یکی از مباحث مهم در موضوع شناخت خداوند، بررسی امکان تصور اوست. بخش سوم از اولین فصل نوشتار به این موضوع اختصاص یافته است. در ابتدا سخنانی از امام? که تصریح در امکان ناپذیر بودن تصور خدا دارند، جمع آوری گشته اند. بررسی اندیشه ی فلسفی در باب تصور خدا در قسمتهای بعدی این بخش انجام شده است. از دیدگاه فلسفی لازمه ی شناخت عقلی خداوند، داشتن تصوری از اوست و نفی تصور خدا به نفی شناخت او خواهد انجامید. بنابراین تصور خدا اثبات شده و راه تصور او نیز به وسیله ی معقولات ثانویه و مفهوم نفی، باز می شود. در فصل دوم نوشتار به بررسی معنای توحید پرداخته ایم. واحد دانستن خدا ارتباطی دوسویه با بی شبیه دانستن او دارد. پس از اشاره ای به معنای توحید در اولین بخش این فصل، در بخش دوم شواهدی از فرمایشات امیرالمومنین? که عدم شباهت بین خالق و مخلوقات را تذکر می داده است، جمع آورده گشته و به طور خاص ویژگی هایی از مخلوقات که در خداوند منتفی دانسته شده، ذکر شده است. در بخش سوم شواهدی از دانش فلسفه آورده شده است که در آنها شباهت بین خالق و مخلوق اثبات می شود. رابطه ی علّی و معلولی بین خلق و خالق، اعطای خالق به مخلوقات و وحدت وجود، مبانی فلسفی ای هستند که لاجرم نوعی سنخیت بین خالق و مخلوق را به همراه می آورند. بنابراین در سخنان امیرالمومنین? اگرچه خداوند به معرفی خودش شناخته می گردد و از پنهانی درآمده آشکار می شود، اما در عین حال از دید فکر و عقل بشر پنهان است و انسان نمی تواند او را به هیچ یک از مخلوقات تشبیه کند تا او را تصور کرده شناخت عقلی از او پیدا کند. این حقیقت در فرمایش امیرالمومنین? با تعبیر “ ظهور در عین بطون” بیان شده است، این جمع بندی در بخش چهارم از این بخش قابل پیگیری است. پس از آنکه راه هرگونه تصور و شناخت عقلی از خداوند را بسته دانستیم، دیگر راهی برای هیچ گونه سخن اثباتی درباره ی خدا گشوده نخواهد شد و وصف خداوند متعال محال خواهد بود. هر وصفی که از جانب مخلوقات باشد به تشبیه می انجامد و تنها خود اوست که می تواند با وصف خویش، زمینه ی تحقق معرفت را برای انسانها ایجاد کند. اما در مکاتب بشری چون شناخت عقلی از خداوند تحقق یافته، صفات او توسط انسان قابل دریافت است و انواع آن به راحتی بررسی می گردد. در نتیجه بررسی صفات و تفکر درباره ی آنها راهی برای شناخت خداوند است. این موضوعات در فصل سوم و انتهایی پایان نامه مورد بررسی قرار گرفته است. لازم به ذکر است که در ترجمه ی قسمتهایی که از کتاب شریف نهج البلاغه استفاده کرده ایم، سه ترجمه بیشتر مورد نظر بوده است. ترجمه های مرحوم محمد دشتی، مرحوم فیض الاسلام و دکتر آیتی. اما ترجمه های دیگر عبارات عربی، شامل احادیث و نقل قولهای عربی توسط نویسنده انجام گرفته است. واژگان کلیدی خداوند . معرفت خدا . توحید . کمال توحید . نفی تشبیه . نفی صفات . معنای احد و واحد . ادراک و تصور خدا . نهج البلاغه . امیر المومنین ?

منابع مشابه

توحید در نهج البلاغه و مقایسه آن با توحید وهابیت

دراین پژوهش توحید ازدیدگاه امام علی7 درنهج البلاغه مورد بررسی قرار گرفته، که مقایسه­ی بین نظر آن حضرت و آنچه وهابیت بعنوان توحید مطرح کرده است بیان شده، تا تفاوت این دو دیدگاه روشن گردد به طوری که حضرت ساحت قدس الهی را، از هرگونه شرک در ذات و صفات و افعال خداوند تبارک و تعالی دور دانسته است. و ذات او را منزه، از جسمیت و ترکیب و حلول در اجسام توصیف کرده است، اما وهابیت معنایی ازتوحید ارائه داده ...

متن کامل

توحید و کمال آن در نهج البلاغه

مقایسه ای اجمالی بین فرمایشات حضرت علی ـ در نهج البلاغه ـ در موضوع تشبیه ناپذیری خداوند با مخلوقات، و گوشه ای از دستاوردهای فکر بشر ـ در فلسفه ـ هدف این نوشتار است. بررسی موضوعات مربوط به شناخت خدا در دیدگاه امام علی علیه السلام و مقایسه ی آن با مسأله شناخت و لوازم آن در فلسفه، در فصل اول این نوشتار مورد بررسی قرار گرفته است. در سخنان امام، وجود خداوند ضرورتاً اثبات می شود و این مهم از راه تذکر...

15 صفحه اول

بنیاد ادلّه معقولیت، درجات کمال و حرکت در نهج البلاغه

برهان «معقولیت اعتقاد» از براهین اثبات وجود خداست. این برهان در غرب به شرطی پاسکال شهرت دارد اما بنیاد آن را می‌توان در سخنان گهربار امام علی(ع) در نهج‌البلاغه یافت و با توجه به متأثر بودن پاسکال از غزالی، عنوان «معقولیت اعتقاد» برای این برهان شایسته‌تر است. برهان «درجات کمال» نیز برهانی است که متألّهان مغرب زمین آن را در اثبات خدا به کار می‌برند؛ این برهان بر قاعده امکان اشرف قابل انطباق است و ...

متن کامل

تبیین مصداقی توحید افعالی در نهج البلاغه

چکیده توحید افعالی یعنی جز خداوند متعال هیچ موثر مستقلی در عالم نیست، و «آفرینش»، «ربوبیت»، «مالکیت»، «رزاقیت» و «قیومیت» هستی از آنِ خداوند متعال است. با شناخت واقعی توحید افعالی، موحد واقعی شکل گرفته، و توحید افعالی در فرایند رشد و کمال به کار گرفته می شود و در حقیقت با رسیدن به توحید افعالی است که توحید در انسان معنا پیدا کرده و درجه ی موحد بودن شخص تعیین می گردد. پایان نامه «تبیین مصداقی...

توحید ذاتی و صفاتی در نهج البلاغه

موضوع این رساله "توحید ذاتی و صفاتی در نهج البلاغه" می باشد و مطالب آن در پنج فصل تنظیم شده است .فصل اول کلیاتی در مورد شناخت خداوند و تعریف و تقسیم توحید است و بیان اقسامی که این رساله عهده دار بحث از آنهاست . در فصل دوم به اثبات توحید و نفی شریک از حق تعالی پرداخته ام و عنوان فعل را توحید وجوبی انتخاب کرده ام تا با توحید وجودی عرفان خلط و اشتباه نشود. در فصل سوم به اثبات توحیدی احدی و نفی ترک...

15 صفحه اول

بررسی و تحلیل بزرگ‌ترین موانع رشد و کمال انسان در نهج البلاغه و مثنوی

نوشتار حاضر موانع راه کمال انسان را از دیدگاه نهج‌البلاغه و مثنوی بررسی کرده و از میان رهزنان بی­شماری که در این مسیر بر سر راه انسان قد علم کرده‌اند، به نفس اماره و شیطان و حب دنیا پرداخته است؛ زیرا این عوامل سه­گانه خود مانع­زاست؛ یعنی ریشه‌ی آفت­های بسیار دیگری نیز به شمار می­روند. در کلام حضرت علی(ع)، دشمنانگی شیطان در مقایسه با نفس بیشتر است؛ زیرا نفس آن‌گاه که تبدیل مزاج می‌یابد، دیگر بر ...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


نوع سند: پایان نامه

وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور استان تهران - دانشکده الهیات و معارف اسلامی

کلمات کلیدی

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023