تأثیر آب مغناطیسی بر توزیع رطوبت و تجمع املاح در خاک در آبیاری قطره ای

بخش کشاورزی با 93 درصد بزرگترین و مهمترین مصرف کننده آب در کشور به شمار می رود. یکی از روش های جدید آبیاری که به سرعت رو به گسترش است، روش آبیاری قطره ای می باشد که راندمان توزیع آب آن در سطح مزرعه و در شرایط اجرایی خوب تا حدود 95 درصد نیز می رسد. به دلیل محدودیت منابع آب، تأکید بسیار زیادی بر استفاده موثر تر از منابع آب حاضر و استفاده از آب های تلف شده و آب های شور و لب شور برای آبیاری می شود. لذا برای داشتن یک کشاورزی موفق لازم است فرایند شوری تحت کنترل در آید. برای اصلاح آب و خاک می توان از روش مغناطیسی کردن آب استفاده کرد. آب مغناطیسی با عبور آب از میان یک آهنربای دائمی (مغناطیس پایدار) قوی مستقر روی خط لوله به وجود می آید. این مطالعه در ایستگاه تحقیقات گرگان وابسته به مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان انجام شد. در این تحقیق توزیع رطوبت و تجمع املاح در خاک در آبیاری قطره ای مورد بررسی قرار گرفت. تیمارها شامل دو تیمار آبیاری (آب مغناطیسی و آب غیر مغناطیسی) به عنوان عامل اصلی و سه تیمار غلظت املاح (آب چاه، 200 و 400 میلی گرم در لیتر کربنات کلسیم) به عنوان عامل فرعی بود. طرح آزمایشی به صورت کرت دو بار خرد شده در قالب بلوک کامل تصادفی و با سه تکرار انجام شد. جهت تعیین نیم رخ رطوبت خاک اطراف قطره چکان ها، در پنج مرحله زمانی و جهت تعیین نیم رخ شوری خاک اطراف قطره چکان ها در مرحله زمانی ابتدا و انتهای اعمال تیمارها از خاک نمونه برداری شد. نمونه ها از اطراف قطره چکان ها به فاصله افقی صفر، 25 و 50 سانتی متر و فاصله عمودی صفر، 20، 40 و 60 سانتی متر از سطح خاک برداشت شدند. نتایج نشان داد که آبیاری با آب مغناطیسی نسبت به آبیاری معمولی، باعث افزایش میزان رطوبت خاک به میزان 2 تا 8 درصد در موقعیت های مختلف از قطره چکان شد و این اثر در سطح احتمال 1 درصد معنی دار شده است. توزیع زمانی رطوبت خاک نشان داد که اثر نوع آب آبیاری بر اختلاف رطوبت خاک روزهای اول و دوم پس از آبیاری به غیر از لایه سطحی خاک و فاصله 50 سانتی متر از قطره چکان، در موقعیت های دیگر در سطح احتمال 1 درصد معنی دار شد. همچنین اثر نوع آب آبیاری بر اختلاف رطوبت خاک روزهای دوم و سوم پس از آبیاری در اکثر موقعیت ها معنی دار شد. در کنار قطره چکان ها مقدار رطوبت خاک بیشتر بوده و باعث شسته شدن املاح شده و در دورترین فاصله از قطره چکان ها، رطوبت خاک کمترین مقدار را داشته و باعث تجمع بیشتر املاح شده است. به طوری که در کنار قطره چکان، مقدار هدایت الکتریکی از سطح خاک تا عمق خاک روند افزایشی و در فاصله 50 سانتی متر از قطره چکان، تا اعماق خاک روند کاهشی را نشان داد. اثر نوع آب آبیاری بر میزان هدایت الکتریکی خاک در سطح احتمال 1 درصد معنی دار شد به طوری که آبیاری با آب مغناطیسی باعث کاهش میزان هدایت الکتریکی خاک به میزان 21 تا 36 درصد نسبت به آبیاری معمولی شده است. کاهش میزان املاح در تیمارهای آبیاری مغناطیسی نسبت به تیمارهای آبیاری غیر مغناطیسی، در انتهای فصل بیشتر از ابتدای فصل بوده است. اثر غلظت املاح آب آبیاری نیز در تمامی موقعیت ها در سطح احتمال 1 درصد معنی دار شد به طوری که بیشترین مقدار هدایت الکتریکی در فاصله 50 سانتی متر از قطره چکان ها و در سطح خاک مشاهده شد. اثر زمان بر میزان هدایت الکتریکی خاک در کنار قطره چکان تا اعماق خاک معنی دار نشد ولی در موقعیت های دیگر نسبت به قطره چکان در سطح احتمال 1 درصد معنی دار شد. آبیاری با آب مغناطیسی در برخی از موقعیت ها نسبت به قطره چکان، باعث افزایش اسیدیته خاک و در برخی دیگر باعث کاهش در میزان اسیدیته خاک شده است و این تأثیرات روند منظمی نسبت به عمق نداشت. نتایج این تحقیق نشان می دهد که آبیاری مغناطیسی با صرفه جویی در مقدار آب مصرفی و برطرف نمودن مشکل شوری خاک ها، قابل توصیه برای استفاده در بخش کشاورزی می باشد.