شناسایی و ارزیابی ریسک های ایمنی تأسیسات شرکت گاز استان زنجان با استفاده از تکنیک fmea/ahp

ایمنی از دیرباز مورد توجّه انسان بوده و حفظ سرمایه های مادّی و معنوی و سلامتی همواره از دغدغه های اصلی بشر بوده است. با پیشرفت صنایع مختلف، علی رغم ایجاد رفاه برای انسان، خطرات بالقوه جدیدی نیز برای وی پدید آمده است. صنعت گاز با توجّه به گستردگی و حجم فعّالیت و همچنین پتانسیل ایجاد خطر جزو صنایع با ریسک بالا به حساب می آید (سیفی،1383، ص4). به منظور شناسایی این خطرات پژوهش حاضر به بررسی ریسک های ایمنی تأسیسات گازرسانی شرکت گاز استان زنجان می پردازد. جهت شناسایی، ارزیابی و مدیریت ریسک های موجود در فرآیندهای مختلف تکنیک های فراوانی ابداع و به کار گرفته شده اند. تکنیک " تجزیه و تحلیل حالات شکست و آثار آن1 " که به اختصار fmea نامیده می شود به عنوان یکی از کارآمدترین این تکنیک ها می باشد و در این تحقیق از آن استفاده شده است. هدف کلّی از اجرای این تحقیق، شناسایی ریسک های ایمنی تأسیسات گازرسانی و رتبه بندی آنها به منظور کمک به کاهش صدمات احتمالی و مدیریت هرچه بهتر این ریسک ها است. جامعه آماری این تحقیق را کارکنان عملیّاتی شرکت گاز استان زنجان در سال 87 تشکیل می دهند. مراحل انجام این تحقیق به شرح زیر بوده است: ابتدا مطالعات اولیه و شناخت سیستم تحت بررسی صورت گرفته است. سپس به مطالعه ادبیّات تحقیق و سابقه آن در دنیا پرداخته شده است. در ادامه، به وسیله کاربرگ های استاندارد fmea، ریسک ها، آثار و علل این ریسک ها برای زیرسیستم های تأسیسات گازرسانی شناسایی شده اند. با اجرای آنالیز واریانس یک عامله تفاوت بین گروههای مختلف ریسک های شناسایی شده به اثبات رسیده و با انجام آزمون فرض ریسک هایی که فاقد اهمیت شناخته شده اند حذف گردیده اند. در مرحله بعد از طریق سیستم رتبه بندی عدد اولویت ریسک1 (rpn) و همچنین تکنیک فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (ahp) ریسک های شناسایی شده رتبه بندی شده اند. نتایج تحلیل واریانس (anova) نشان داد که اختلاف بین اهمیت 5 زیرسیستم گازرسانی، معنی دار است لذا می ‎توان به رتبه بندی ریسک های شناسایی شده پرداخت. در میان 32 ریسک شناسایی شده، 7 ریسک در مرحله آزمون فرض بدون اهمیت تشخیص داده شده و حذف گردیدند و 25 ریسک باقیمانده بر طبق نتایج حاصل از پرسش نامه ها با استفاده از رویکرد rpn و همچنین تکنیک ahp رتبه بندی شدند. همچنین با توجه به نتایج آزمون فرض برابری میانگین ها (آزمون تطبیقی) مشخص گردید عامل انسانی (خطای انسانی) نقش بارزتری نسبت به عوامل فنّی در بروز ریسک تأسیسات گازرسانی دارا می باشد.