تعیین بهترین نقاط احداث مخازن استراتژیک فرآورده های نفتی و تعیین ظرفیت آنها در کشور

مساله تامین فراورده های نفتی به ویژه بنزین، نفت سفید، نفت گاز و نفت کوره در کل کشور، یکی از مسائل مهم و استراتژیک قلمداد می شود به طوریکه بروز اختلال در این امر می تواند حتی به ایجاد بحران منتهی گردد، بنابراین لزوم بررسی فرایند تامین فراورده های نفتی بیش از پیش آشکار می گردد. زنجیره تامین فراورده های نفتی را می توان به سه بخش عمده تولید و واردات، انباشت و انتقال تقسیم بندی نمود که هر بخش، نقشی ویژه در راستای هدف اصلی یعنی تامین فراورده ایفا می کند. به طور خاص، بخش ذخیره و انباشت فراورده های نفتی به عنوان بخش میانی، با توجه به تاثیر مستقیم آن بر انتقال فراورده ها به مراکز مصرف، اهمیتی ویژه می یابد. تحقیق حاضر در حوزه ذخیره و انباشت فراورده های نفتی قرار دارد و به طور خاص به بررسی مخازن استراتژیک ذخیره فراورده های نفتی در کل کشور می پردازد. هدف نهایی این تحقیق بررسی کل مخازن استراتژیک فراورده های نفتی از نظر توان پاسخ گویی به افزایش مصرف این فراورده ها در سال های آتی می باشد. بنابراین اولین گام در این راستا پیش بینی مجموع مصرف چهار فراورده اصلی نفتی (بنزین، نفت سفید، نفت گاز و نفت کوره) بود تا بدین ترتیب ظرفیت مورد نیاز مخازن استراتژیک ذخیره فراورده های نفتی در چشم اندازی 20 ساله تعیین گردد. بدین منظور پس از تعیین چهار معیار اصلی دخیل در پیش بینی ظرفیت مورد نیاز از طریق انجام مصاحبه با خبرگان و کارشناسان، با بکارگیری نرم افزار spss ، برای هر یک از مناطق 37 گانه کل کشور، معادله رگرسیون خطی چندگانه ارائه شد که پیش بینی مجموع مصرف فراورده های نفتی را در سال دلخواه امکان پذیر نمود. در نتیجه با حل این معادلات رگرسیون خطی چندگانه با استفاده از نرم افزار matlab در مورد هر یک از مناطق 37 گانه کل کشور، میزان مصرف کل فراورده های نفتی در سال 1408 پیش بینی شد و بدین طریق میزان ظرفیت مورد نیاز مخازن استراتژیک فراورده های نفتی و افزایش ظرفیت لازم آنها محاسبه شد. پس از این گام، تلاش بر این قرار گرفت که با ارزیابی مخازن استراتژیک فراورده های نفتی مناطق مختلف کشور، در مناطق فاقد مخازن دارای مطلوبیت مناسب، بهترین محل های احداث مخازن جدید به منظور تامین افزایش ظرفیت مورد نیاز، تعیین شود. پس از تعیین 8 معیار موثر در عملکرد مطلوب مخازن با انجام مصاحبه با خبرگان، در تمام مناطق 37 گانه کشور مخازن از حیث این معیارها با استفاده از روش ارائه پرسش نامه مورد بررسی قرار گرفتند و پس از تحلیل آماری داده های حاصل با استفاده از آمار توصیفی، 10 منطقه (ایلام، بوشهر، فارس، خراسان شمالی، خراسان جنوبی، کهکیلویه و بویراحمد، چالوس، چابهار، زاهدان، چهار محال بختیاری) فاقد مخازن مطلوب مشخص شدند. در آخرین مرحله، هر کدام از 10 منطقه فوق، به زیر مناطقی تقسیم شدند و از میان این زیرمناطق با استفاده از روش مقایسات زوجی فرایند تحلیل سلسله مراتبی(ahp)، بهترین زیر مناطق برای احداث مخازن جدید تعیین شدند.لازم به ذکر است که در این مرحله از 4 معیار برتر حاصل از انجام مقایسات زوجی برای رتبه بندی مناطق بهره گرفته شد.