بررسی تحلیلی نحوی-معنایی نمود، زمان دستوری و وجه در ساخت های فعلی زبان فارسی

رابطه ی میان نمود، زمان دستوری و وجه در ساخت های فعلی در بسیاری موارد رابطه ای مستقیم نمی باشد و در واقع رابطه ی مستقیم میان صورت و نقش معنایی- منظوری آنها حاکم نیست. این عدم تطابق نه تنها در زبان فارسی بلکه در بسیاری زبان های دنیا قابل مشاهده است. گستره ی تحلیل حاضر بر ساخت های خودایستا در زبان فارسی استوار است. در تحلیل مقوله ی نمود از آن به عنوان مقوله ای صوری و معنایی یاد شده است و سپس تقابل صوری و معنایی هر کدام از نمودهای مجرد ساده، استمراری، جاری و نقلی با در نظر گرفتن دو زمان دستوری گذشته و غیرگذشته بررسی شده است. مقوله ی وجه (اخباری و غیر اخباری) نیز از دو بعد صوری و معنایی تحلیل گردیده و سپس با توجه به این یافته ها و چهارچوب های نظری برگزیده برای تحلیل داده ها که کامری (1976 و 1985) و هادلستون و پولوم (2002) می باشند، داده های تحقیق مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته اند. نتایج حاصل نشان داد که در برخی ساخت ها نمود صوری ساده کاربرد معنایی نمود نقلی، نمود صوری استمراری کاربرد معنایی نمود ساده و نقلی، و نمود صوری نقلی نیز کاربرد معنایی نمود ساده را دارا هستند. زمان دستوری گذشته در اغلب ساخت های شرطی زمان تقویمی آینده و در ساخت هایی که مفهوم نتیجه گیری و اجبار دارند زمان تقویمی حال را نشان می دهد. وجه اخباری نیز با کاربرد امری و التزامی، وجه التزامی با کاربرد اخباری و نیز در زبان فارسی وجود دارند.