بررسی مبانی فقهی رشوه در مذاهب

یکی از عیوب و بلاهایی که از دیرباز دامنگیر انسان بوده و هم اکنون نیز با شدت بیشتری ادامه دارد و در بسیاری از جوامع ریشه دوانده و زیانهای فراوانی را به بار آورده و می آورد و خشک کردن ریشه آن هم کار بسیار دشواری می باشد و رشاء و ارتشاء است که در عصر ما حالت عادی به خود گرفته و زرنگی محسوب می شود این جرم از زمره جرائم بسیار قدیمی است که مخصوصاٌ در مورد قضاوت از دیرباز دامنگیر بشریت در همه کشورها بوده است در تاریخ اسلام به ویژه در عهد امویان و عباسیان ایالتها و دولتها و ولایتها در مقابل رشوه فروخته می شدند و چه بلاها و مصیبتهای بزرگی به خاطر رشوه بوجود آمده است. در فاجعه خونباز کربلا تنها عاملی که موجب شد عمربن سعد آن جنایت هولناک را انجام دهد موضوع حکومت ری بود که هر وقت اظهار عدم تمایل می کرد ابن زیاد می گفت: «آن نوشته ما را بر گردان» باز هم مصمم می شد آن جنایت هولناک را مرتکب شود و شد، در شهادت امام حسن (ع) رشوه عامل اصلی بود معاویه زهر مهلکی برای جعده فرستاد و نوشت یکصد هزار درهم برایت فرستادم اگر امام حسن را مسموم کنی تو را به عقد پسرم یزید در می آورم. در صلح معاویه با امام حسن (ع) نیز زشوه عامل تعیین کننده بود که معاویه با دغلبازی هر سرداری را که از طرف امام حسن (ع) به فرماندهی سپاه تعیین می شد با پول و وعده امارت می خرید. درایران هم اوضاع از همین قرار بوده بویژه در دوران قاجاریه دربسیاری از مناصب و مشاغل دولتی با پول خرید و فروش می شدند و چه بسیار قراردادها و معاهداتی که حتی در سطح بین المللی با رشوه دادن به یک یا چند صاحب منصب دولتی به نفع یک کشور خارجی منعقد می گردید قبل از آن نیز در ایران باستان این عمل بویژه از سوی قضاوت انجام می گرفته و با مجازاتهای سختی عقوبت می شده است. به نحوی که مشهور است کمبوجیه فرمان داد تا قاضی را که در مقابل گرفتن رشوه حکم به ناحق داده بود کشتند و سپس پوست بدن او را کنده و پس از دباغی به روی مسند سابق او که به فرزندش رسیده بود انداختند تا فرزند در همه حال از عاقبت بد رشوه خواری آگاه باشد. کنت دو گوبینو نویسنده و فیلسوف معروف فرانسوی در کتاب سه سال در آسیا در خصوص رشوه می نویسد رشوه خواری در ایران به قدری رایج است که از شاه گرفته تا آخرین مأمور جزء رشوه می گیرند و در عین حال هیچ کس هم صدایش در نمی آید رشوه در عهد ستم شاهی به طوری بود که کشوی میزها در برابر مراجعین باز بود اما با پیزوزی انقلاب اسلامی ایران ارتشاء خود بخود به حداقل خود رسید زیرا راشی و مرتشی به خود آمدند و یه اصلاح خویش پرداختند. ولی متأسفانه جنگ تحمیلی و تورم اقتصادی و تبعات ناشی از آن درباره رشوه خواری را به صحنه آورد که با برنامه ریزی باید جلوی این بلای خانمان سوز را گرفت. در اسلام رشوه خواری و رشوه دادن حرام شمرده شده و در برخی روایات همپایه کفر به خدا دانسته شده و به راشی و مرتشی وعده عذاب سخت داده شده است.