بررسی تأثیر منابع پروتئینی قابل و غیرقابل تجزیه شکمبه ای بر قابلیت هضم، متابولیت ها،خصوصیات سقف شکمبه ای و موثر بودن فیزیکی منابع علوفه ای در گوسفند زل

این آزمایش در دو مرحله انجام گرفت، مرحله اول به منظور تعیین فراسنجه های هضمی شکمبه ای ماده خشک ، پروتئین خام و فیبر موثر فیزیکی علوفه یونجه با دو اندازه ذره و کنجالۀ کانولای فراوری شده با اسید کلریدریک 5% ، و مرحله دوم با هدف بررسی اثرات تغذیۀ علوفه یونجه با دو اندازه ذره و کنجاله کانولای فراوری شده بر مصرف خوراک، قابلیت هضم، فعالیت جویدن، توزیع اندازه ذرات، ارزش تغذیه ای، متابولیت های شکمبه ای، پایداری سقف شکمبه ای و مؤثر بودن فیزیکی الیاف نامحلول در شویندۀ خنثی موثر انجام شد. تیمارها شامل: 1) کنجاله کانولای فراوری شده و یونجه بلند 2) کنجاله کانولای فراوری شده و پودر یونجه 3) کنجاله کانولای فراوری نشده و یونجه بلند 4) کنجاله کانولای فراوری نشده و پودر یونجه، بودند. در این آزمایش از 4 رأس گوسفند نژاد زل فیستوله گذاری شده در شکمبه با میانگین وزنی 2 ± 30کیلوگرم استفاده شد. برای انجام مرحله اول، دو تکرار از هر نمونه (حدود 3 گرم) در کیسه های نایلونی به ابعاد 7×14 سانتی متر و قطر منفذ 5 ±40 میکرون در شکمبه گوسفندان تغذیه شده با جیره علوفه ای در حد نگهداری در ساعات متوالی صفر، 3، 6، 9، 12، 24، 36، 48، 72 و 96 ساعت شکمبه گذاری شدند. مرحله دوم آزمایش در 4 دورۀ 28 روزه (14روز برای عادت دهی، 7روز جمع آوری خوراک مصرفی و مدفوع ، 1روز نرخ ترشح بزاق، 1روز اندازه گیری فعالیت جویدن و 7 روز برای تعیین توزیع اندازه ذرات محتویات گوارشی و سقف شکمبه ای) انجام شد. داده های حاصل از آزمایشات فوق در قالب طرح کاملاً تصادفی و به روش فاکتوریل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. میانگین فراسنجه های تجزیه پذیری شکمبه ای ماده خشک، پروتئین خام و فیبر نامحلول در شوینده خنثی کنجاله کانولا به طور معنی داری تحت تأثیر اسید مورد استفاده قرار گرفت. همچنین این فراسنجه ها برای علوفه یونجه تحت تأثیر اندازه ذرات علوفه قرار گرفت. استفاده از اسید و اندازه ذرات مختلف، بخش بالقوه قابل تجزیه و نرخ تجزیه پذیری ماده خشک کنجاله کانولا و علوفه یونجه را همراه با کاهش اندازه ذرات یونجه در شکمبه کاهش داد. همچنین استفاده از اسید، تجزیه پذیری فیبر نامحلول در شوینده خنثی کنجاله کانولا را در شکمبه افزایش داد، لیکن با کاهش اندازه ذرات یونجه، تجزیه پذیری فیبر نامحلول در شوینده خنثی کاهش را نشان داد. نتایج تجزیه پذیری پروتئین خام نشان داد که تجزیه پذیری پروتئین خام کانولای فراوری شده به میزان معنی داری در شکمبه کاهش یافت، در مورد یونجه نیز با کاهش یافتن اندازه ذره یونجه تجزیه پذیری پروتئین خام کاهش یافت. نتایج آزمایش دوم نشان داد که فراوری کنجاله کانولا باعث کاهش ماده خشک و ماده آلی مصرفی دام ها شد اما این تأثیر معنی دار نبود. مصرف فیبر مؤثر فیزیکی با کاهش اندازه ذرات کاهش یافت ولی فراوری کانولا تأثیری روی مصرف آن نداشت. با کاهش اندازه ذرات مواد خوراکی مقدار مصرف ماده خشک به طور معنی داری افزایش یافت. به دنبال افزایش مصرف ماده خشک، مقدار مصرف ماده آلی، پروتئین خام و کربوهیدرات های غیر فیبری نیز در در تیمارهای حاوی پودر یونجه در مقایسه با تیمار حاوی اندازه ذرات بلند یونجه به طور معنی داری افزایش یافتند، اما نسبت فیبرنامحلول درشوینده خنثی مؤثر فیزیکی مصرفی (درصد ماده خشک مصرفی) و مصرف روزانه فیبرنامحلول درشوینده خنثی مؤثر فیزیکی (کیلوگرم) به طور معنی داری کاهش یافت. اندازه ذرات روی قابلیت هضم تمام ترکیبات شیمیایی تأثیر داشت به طوری که قابلیت هضم ماده آلی، پروتئین خام، خاکستر و فیبرنامحلول درشوینده خنثی با کاهش اندازه ذرات و در تیمارهای فراوری نشده کاهش یافتند. فراوری کنجاله کانولا قابلیت هضم الیاف نامحلول در شوینده خنثی، چربی خام و خاکستر را کاهش و قابلیت هضم پروتئین خام وکربوهیدرات های غیر فیبری را افزایش داد ولی کاهش قابلیت هضم فیبرنامحلول درشوینده خنثی معنی دار نبود. در تیمارهای حاوی یونجه ریز، فراوری کانولا قابلیت هضم کربوهیدرات غیر فیبری را نیز کاهش داد ولی این کاهش معنی دار نبود. بیشترین قابلیت هضم مربوط به تیمارهای حاوی اندازه ذرات بلند و کنجاله فراوری شده بود. با فراوری کنجاله کانولا مدت زمان صرف شده برای خوردن، نشخوار و کل فعالیت جویدن کاهش یافت. فراوری کنجاله کانولا فقط زمان مصرف فیبرنامحلول درشوینده خنثی مؤثر فیزیکی را کاهش داد. زمان نشخوار به ازای هر واحد الیاف نا محلول در شوینده خنثی و فیبرنامحلول درشوینده خنثی مؤثر فیزیکی مصرفی با فراوری کانولا کاهش یافت. کل فعالیت جویدن برای تیمارهای دارای یونجه ریز به ازای هر واحد الیاف نا محلول در شوینده خنثی مصرفی کاهش یافت. زمان نشخوار و کل فعالیت جویدن در تیمارهای دارای کنجاله فراوری شده کاهش یافت. بررسی نتایج مربوط به توزیع اندازه ذرات محتویات شکمبه در طی ساعات مختلف نشان داد که، در کلیه تیمارها با افزایش مدت زمان پس از مصرف خوراک درصد فراوانی ماده خشک باقیمانده روی الک های 35/6، 75/4 و 35/3 کاهش یافته و روی الک های 68/1، 18/1، 8/0 و 5/0 میلی متر افزایش یافت، که نشان دهنده کاهش اندازه ذرات در طی فرایندهای نشخوار و هضم می باشد. علاوه بر این، بیشتر بودن درصد فراوانی ماده خشک باقیمانده روی الک های بالایی برای تیمارهای مختلف در هر یک از ساعت های پس از مصرف خوراک مربوط به توزیع اندازه ذرات تیمارهای مختلف می باشد. تیمار حاوی اندازه ذرات بلند علوفه یونجه، به دلیل داشتن نسبت بیشتری از ذرات بلند ( 19 میلی متری) دارای درصد فراوانی ماده خشک بیشتری روی الک های بالایی بود.