شناسایی مولفه های هویت ملی در برنامه های درسی بر اساس روش بنیادبخشی نظریه

هویت ملی یکی از مباحث مهم و برجسته در هر جامعه ای محسوب می شود و دارای بیشترین اهمیت و ضرورت به لحاظ وحدت و انسجام ملی است. با توجه به اینکه نظام آموزش و پرورش بزرگ ترین نیرو و سرمایه انسانی و ملی را دربر دارد، می تواند در جهت تقویت و تعمیق هویت ملی گام های اساسی و موثر بردارد. نتایج تحقیقات بسیاری از عدم توجه به هویت ملی در کتاب ها و برنامه های درسی حکایت دارد. این موضوع از یک طرف و عدم پیروی از مولفه های واحد در زمینه هویت ملی در کتاب ها و پایان نامه ها و مقاله ها از طرف دیگر باعث شد تا محقق هدف اصلی «شناسایی مولفه های هویت ملّی در برنامه های درسی بر اساس روش بنیادبخشی نظریه» را در سرلوحه کار خود قرار دهد. «بنیادبخشی نظریه» از روش های تحقیقی است که در سال های اخیر به طور فزاینده در تحقیقات کیفی در علوم رفتاری و اجتماعی مورد توجه واقع شده است. این روش بر این اصل استوار است که به جای آزمون فرضیه هایی که از ادبیات و پیشینه تحقیق استخراج می شود نظریه ای از خود داده ها تولید شود. این روش خواهد توانست پاسخ گوی این سوال اصلی باشد که «مولفه های تشکیل دهنده هویت ملی در ایران کدامند؟» به این منظور، جهت گردآوری اطلاعات از دو شیوه کتابخانه ای و مصاحبه استفاده شد. در شیوه کتابخانه ای 43 کتاب و 44 پایان نامه مورد مطالعه قرار گرفت. همچنین با 9 نفر از صاحب نظران در زمینه هویت ملی مصاحبه انجام شد. در نهایت، نتایج به دست آمده بر مبنای روش بنیادبخشی نظریه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت که بر مبنای آن 6 مولفه اصلی و 19 زیرمولفه در قالب مدلی نظری استخراج شد که مولفه های اصلی عبارت بودند از سرزمین، زبان، فرهنگ، تاریخ، دین و نماد. بنابراین تلاش شد با استفاده از این روش، توافقی کلی در زمینه مولفه های هویت ملی در ایران ایجاد شود تا بتوان از طریق گنجاندن این مولفه ها در اهداف نظام آموزشی به شکلی موثرتر و کاراتر در جهت تقویت و تعمیق آن در برنامه های درسی اقدام نمود.