بررسی مبانی و روش های تربیت اجتماعی از دیدگاه امام سجاد(ع) در صحیفه سجادیه

پژوهش حاضر در پنج فصل تنظیم شده است. فصل اول تحقیق به کلیاتی در باب اهمیت، اهداف، پرسشها، تعریف اصطلاحات اختصاص دارد. شکل گیری شخصیت انسان به چگونگی تربیتش بستگی دارد و تربیت فرایندی است مستمر که در بستر جامعه شکل می گیرد. انسان در تعامل دائمی با محیط اجتماع است و از این رو تربیت جز با اهتمام به تربیت اجتماعی و ایجاد تحولات اجتماعی در جهت تحقق اهداف تربیتی به درستی ممکن و میسر نیست. به همین دلیل دین اسلام به شدت بر تربیت اجتماعی اهتمام داشته و توجه به وحی و سنت معصومین (ع) را بهترین راه تربیت انسان می داند که براساس شناخت همه ی نیازهای وجودی اوست. صحیفه سجادیه به عنوان یکی از این منابع، افزون بر اینکه راز و نیاز با خداست، دریای بیکرانی است از علوم و معارف اسلامی، که در آن به زمینه های مختلف عقیدتی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، تربیتی و پاره ای از احکام شرعی و قوانین طبیعی، در قالب دعا پرداخته شده. این تحقیق، پاسخگوی سوالات مربوط به مفهوم تربیت اجتماعی و مبانی و روش های تربیت اجتماعی از دیدگاه امام سجاد(ع) در صحیفه سجادیه می باشد. اهمیت این تحقیق از بُعد نظری آن، آشنا شدن با تربیت اجتماعی مدنظر اسلام و به طور اخص تربیت اجتماعی از دیدگاه امام سجاد(ع) و مقدمه ای است برای پرداختن به مبانی نظری تربیت از دیدگاه معصومین(ع) به منظور ساماندهی به تربیت اجتماعی جامعه امروز می باشد. اهداف نظری این تحقیق، بررسی مبانی و روش های تربیت اجتماعی از دیدگاه امام سجاد(ع) در صحیفه سجادیه است و اهداف کاربردی آن، شامل پرده برداری از وسعت دید امامان معصوم(ع) و آگاه سازی معلمان و اساتید و تدارک مقدماتی علمی برای انجام تحقیقات کاربردی بیشتر در این حوزه می باشد. تحقیق حاضر از نوع تحقیقات بنیادی است و به کمک تحلیل محتوا، در پی برجسته سازی و استخراج منظم و عینی مبانی و روش های تربیت اجتماعی در صحیفه سجادیه می باشد. سوالات تحقیق عبارتند از: 1. مفهوم تربیت اجتماعی از دیدگاه امام سجاد(ع) چیست؟ 2. مبانی تربیت اجتماعی در صحیفه سجادیه چیست؟ 3. روش های تربیت اجتماعی در صحیفه سجادیه چیست؟ یافته های تحقیق در قالب هشت مبنای: احسان، شرافت، ضعف، تفاوت در ظرفیتها و تواناییها، اندیشه ورزی، کمال جویی، غفلت و تأثیرپذیری ظاهر از باطن و چهل و هشت روش مربوط به این مبانی تبیین و معرفی شده است که عبارتند از: انفاق، زکات، قرض الحسنه، فزون خواهی مشروع، پرهیز از تکبّر، سپاسگزاری، ذکر خیر در مقابل غیبت و بدگوئی، پرهیز از بدگمانی، پرهیز از منّت گزاری، دعا برای والدین، لیّن بودن در رفتار و گفتار، رفق، شفاعت خواهی، استغفار واسطه ای، خفض جناح، بخشش خطای پدر و مادر و....