بررسی بیوسیستماتیکی جنس ranunculus l.، گروه rhizomatosa در ایران

آلاله (ranunculus) با 600 گونه بزرگترین جنس در خانواده آلاله و دارای گونه های یکساله، دوساله و چند ساله با پراکنش وسیع در سطح جهان است. توانایی بالای گونه های آن در سازگاری با شرایط مختلف محیطی، سبب افزایش گونه زایی در این جنس شده است. مرکز تنوع و انتشار تعداد قابل توجهی از گونه های آلاله در ناحیه ایرانو- تورانی است. طبقه بندی گونه های چند ساله در سه گروه rhizomatosa، praemorsa و grumosa بر اساس ویژگی های بخش های رویشی زیرزمینی توسط davis(1965) صورت گرفت که در مورد گونه های ایران نیز این تقسیم بندی اعمال شده است. در مطالعه حاضر 11 گونه از بخشه rhizomatosa در زمینه های مختلف ریزریخت شناسی (پولک نکتاری)، کاریولوژی، گرده شناسی و مولکولی مورد بررسی قرار گرفتند. در مطالعه پولک نکتاری شکل کلی پولک، شکل راس پولک، طول پولک، عرض پولک و نسبت بخش متصل به گلبرگ به طول کل پولک بررسی شد. در بررسی های کاریولوژی شمارش کروموزومی برای 5 گونه انجام شد و سطوح پلی پلوئیدی برای 2 گونه گزارش شد. در r. sericeus در دو جمعیت متفاوت، دو عدد کروموزومی متفاوت مشاهده شد. کاریوتایپ مربوط به سه گونه ( r. sericeus،r. brutius و r. amblyolobous) نیز تهیه شد. در مطالعه دانه گرده تفاوت خاصی در بین گونه ها دیده نشد و دانه گرده در تمامی گونه ها چند شیاری است. تنها تفاوت مشاهده شده در مشخصات شیار و شکل دانه گرده بود. در بررسی مولکولی ناحیه its هسته ای و توالی بین ژنی trnl-f کلروپلاستی گونه های بخشه rhizomatosa، praemorsa، grumosa و آلاله های یکساله مطالعه شد. مطالعات نشان داد که ناحیه its هسته ای جهت تعیین روابط بین گونه ها ابزاری مناسب است اما استفاده از ناحیه بین ژنی trnl-f پیشنهاد نمی شود. نتایج حاصل از مطالعات ریخت شناسی، گرده شناسی و مولکولی نشان می دهد که تقسیم بندی گونه ها بر اساس صفت اندام زیرزمینی، به دو بخشه rhizomatosa و praemorsa، روابط طبیعی بین گونه ها را نشان نمی دهد، لذا این گروه بندی احتیاج به بازنگری دارد.