بررسی فقهی موارد تغییر عناوین شرعی و آثار آن در فقه امامیه

بررسی فقهی موارد تغییر عناوین شرعی در فقه امامیه و آثار آن موضوعی است که می تواند در بدست آوردن فقهی پویا قابل توجه باشد. احکام شرعی در مقام انشاء دارای موضوع کلی می باشند که آن موضوع کلی همان عنوان است، عنوان در حقیقت همان موضوع حکم می باشد. و از آن جهت که کلی است و دارای افراد، احکام بر روی عناوین رفته و موضوعات از آن جهت که فردی از افراد آن عنوان می باشند حکم عنوان را به خود اختصاص می دهند. تغییر موضوعات باعث می شود عنوانی متفاوت از عنوان اول بر آنها صدق کند که همان تغییر عناوین می باشد. از آنجا که تغییر در موضوعات متفاوت است، تغییر در موضوعی، تغییر در عنوان محسوب می گردد که عنوان جدید قابل انطباق و عنوان سابق غیر قابل انطباق بر موضوع باشد. هر عنوانی دارای احکام و آثار مخصوص به خود است تا وقتی موضوعی تحت عنوان خاصی است همان احکام و آثار را دارد ولی هنگامی که از تحت آن عنوان خارج شود دیگر آن احکام را نداشته و آثار و احکام عنوان جدید را می گیرد. با توجه به عناوین متعدد شرعی آنچه در تغییر عناوین مهم است در جایی است که اثر این تغییر گسترده باشد. عناوینی که مربوط به خود مکلف است عناوینی می باشد که در اکثر أبواب فقهی اثر و حکم خاصی دارد لذا در این رساله این عناوین بررسی شده اند. بالغ مجنون، سفیه، رشید، مرتد، مریض و مفلس عناوینی هستند که در یک فصل و تحت عنوان محجور بررسی شده اند و عنوان اسلام نیز مورد بررسی واقع شده است که در ضمن این بررسی ها شرایط عامه تکلیف به نحوی بررسی شده اند و در نهایت از آنجا که استحاله تنها فصلی در فقه است که در آن به طور جداگانه به تغییر عنوان پرداخته شده مورد بررسی واقع شده است. آنچه از بررسی این عناوین بدست می اید این است که احکام موضوعات با تغییر عنوان موضوع تغییر می کنند و آثار و احکام موضوع جدید را می گیرند و انچه تعیین کننده تغییر عناوین موضوعات است عرف می باشد که با توجه به ملاک های ارائه شده توسط شارع به تغییر عنوان حکم می کند.