باورها و نگرش ایرانیان پیرامون تقابل طب سنتی با طب جدید در عصر ناصری و مظفری

شیوه غالب طبابت در جامعه عصر قاجار، طب سنتی یا طب قدیم بود. این شیوه ی پزشکی، با آن همه سابقه درخشان در گذشته و پزشکان برجسته ای چون ابو علی سینا، زکریای رازی و ...، در این دوران، به دلیل عوام زده شدن، آمیخته شدن با پاره ای باورهای موهوم و خرافی، پایین بودن سطح دانش طبیبان ایرانی، عدم تلاش آنان برای پیشرفت این شیوه طبابت و هم چنین سوء استفاده های آنان در جهت حفظ منافع و اعتبار خود، دچار رکود شده بود؛ با این وجود هیچ گاه از اهمیت آن نزد مردم کاسته نشد. علاوه بر این، وضعیت نامناسب بهداشتی جامعه و عدم توجه مردم به رعایت اصول بهداشتی که منجر به شیوع بیماری های خطرناک در میان آنان می گشت، همراه با نابسامانی طبابت در ایران و عدم توانایی طبیبان ایرانی در درمان مردم، روزانه عده ی بسیاری از افراد، به ویژه کودکان را به کام مرگ می کشاند. در چنین شرایطی، ورود طب جدید به ایران، از دوران فتحعلی شاه و ولیعهد وی عباس میرزا، را می توان سرآغاز مرحله ای نوین در تاریخ طبابت ایران به حساب آورد. در این زمان، در میان هیئت های اروپایی که به ایران می آمدند، پزشکانی بودند که بعضی از آن ها سال ها در این کشور اقامت کردند و شیوه های نوین پزشکی چون آبله کوبی، قرنطینه و ... را رواج دادند. با گسترش طب جدید در دروان ناصری و مظفری، به تدریج طب سنتی در تقابل با طب جدید قرار گرفت؛ به طوری که منجر به واکنش بسیاری از مردم سنت گرا گردید. مهم ترین دلیل این واکنش ها، اعتقاد مردم به کافر بودن پزشکان خارجی، ترس از برافتادن اسلام و نفوذ استعمار در کشور، تصور آن ها درباره مغایرت برخی از اصول علم پزشکی نوین با احکام اسلامی مانند تشریح جسد انسان و همین طور پایبندی آنان به طب سنتی بود. هم زمان با مخالفت مردم سنت گرا، دسته ای دیگر از افراد جامعه که می توان آنان را افراد آگاه نامید، تلاش نمودند تا مردم را با مزایای طب جدید و رعایت اصول بهداشتی آشنا نمایند؛ دراین میان تبلیغات روزنامه ها نیز بی تاثیر نبود؛ به طوری که پس از مدتی مردم به فواید خدمات طب جدید و اصول بهداشتی پی بردند و از این زمان نوعی سازگاری میان طب قدیم و طب جدید به وجود آمد و طب نوین، در جامعه ایران، پذیرفته شد؛ با این وجود طب سنتی هیچ گاه جایگاه خود را در میان مردم از دست نداد و این به دلیل ارزشمندی و اهمیت شیوه های درمانی طب قدیم می باشد؛ به طوری که بسیاری از روش های درمان سنتی هم چون داروهای گیاهی و ... که اگر به درستی به کار می رفتند، در درمان بیماری ها بسیار موثر بودند، مورد توجه طب جدید قرار گرفتند و تا به امروز نیز ارزش خود را حفظ کرده اند.