بررسی ارجاعات بینامتنی در متون رادیویی؛ مطالعه موردی برنامه رادیویی "جوانی آزاد"

بررسی یک متن بدون در نظر گرفتن متون پیشین و همزمان با آن به معنای توجه به بخش زبان شناختیِ زبان بدون در نظر گرفتن بافت فرهنگی، بافت تاریخی، اجتماع و مخاطب است که هر یک در قالب متن های پیشین و همزمان می توانند متن را دوباره و دوباره بیافرینند. موضوع ارتباط متن با متونِ از پیش موجود که به روش های مختلف در طول تاریخ زبان شناسی (و مطالعات ادبی) آمده است، امروزه تحت نام "بینامتنیت" به عنوان موضوعی قابل بررسی در مطالعات زبان شناختی و تحلیل گفتمان مطرح است و میخائیل باختین و ژولیا کریستوا سردمداران آفرینش این مفهوم در دنیای غرب محسوب می شوند. باختین و کریستوا و همرأیان آن ها با کنار گذاشتن مفهوم دال ثابت توانسته اند به این مفهوم برسند که متون همواره در حال فرایند و تغییرند و هرگز تنها به یک مفهوم یا متن ثابت اشاره نمی کنند. در پژوهشی که در پیش روست با بهره گیری از مفاهیم مطرح شده توسط این دو نظریه پرداز و دیگر پژوهشگران متأثر از آن ها به بررسی متون رادیویی پرداختیم و تلاش کردیم با مطالعه موردی ده قسمت از متن برنامه رادیویی "جوانی آزاد" انواع ارجاعات بینامتنی موجود در متون رادیویی را شناسایی و در یک طبقه بندی پیشنهادی دسته بندی نماییم. انواع ارجاعات به دست آمده شامل ارجاعات آشکار یا پنهان، ارجاعات طرحواره ای یا ساده و ارجاعات ماندگار یا گذراست. گروه اول خود به زیرشاخه های ارجاعات آشکار، پنهان و نیمه آشکار-نیمه پنهان (پیوستاری) تقسیم می شوند. گروه دوم شامل ارجاعات بینامتنی طرحواره ای و ساده هستند و دسته سوم به ارجاعاتی با ماندگاری کوتاه مدت، بلندمدت، گذرا و ماندگار قابل تفکیک بوده است. دست آخر به بررسی آماری این طبقه بندی ها پرداخته ایم که نتیجه آن نشان می دهد در میان دسته اول، ارجاعات پنهان بیشترین میزان ارجاعات را به خود اختصاص داده اند؛ در میان گروه دوم ارجاعات گذرا بیشترین سهم را داشته اند و نهایتاً در دسته سوم سهمِ بیشتر از آنِ ارجاعات ساده بوده است. به طور کلی نتایج بررسی ها این فرضیه ها را که در متون رادیویی انواع ارجاعات بینامتنی قابل تشخیص است و این ارجاعات قابل طبقه بندی در دسته های مختلف است را تأیید و آن ها را از نظر کمی بررسی می کند.