تحلیل مدل تکه ای ویبول در برآورد نفوذپذیری ژنی بااستفاده از خطررقابتی درمطالعه همگروهی فامیلی

سرطان بیماری مهلکی است که سالانه موجب مرگ وناتوانی افرادزیادی درسراسرجهان می شود. شناسایی بیماران و برآورد خطربروز سرطان درافراد درمعرض خطر، مورد توجه تیم های مختلف پژوهشی قرارگرفته است. روش های متفاوتی برای برآورد احتمال بروزسرطان درافراددرمعرض خطر وجوددارد، ولی روش همگروهی فامیلی بدلیل درنظرگرفتن رابطه بین ژنوتیپ وفنوتیپ می تواند برای مطالعه اثر جهش یک ژن بر خطر پیشامدهای چندگانه مورداستفاده قرار بگیرد. برای برآورد یکنوای منحنی های بقا، مدل تکّه ای نمایی بکار گرفته شده است. برای مدل تکّه ای نمایی با بازه های متعدد، روش های شبه درستنمایی ایجاد شدند که حلّ پذیری آنها رادراین بازه ها به سادگی امکان پذیر می سازد. درداده های همگروهی فامیلی نشان داده شده است وقتی که پیشامدهای چندگانه به جهش ژنی وابسته باشند استفاده ازخطرهای رقابتی برای برآورد توابع مخاطره و برآورد نفوذژنی مناسبند. امّا درنظرگرفتن مدل ثابت تکّه ای، باتوجه با اینکه ممکن است مخاطرات نسبت به تغییرات سن حالت افزایشی، کاهشی یاثابت داشته باشند نمی تواند انتخاب مناسبی باشد، لذا، دراین مطالعه روش اصلاحی مدل سازی ثابت تکّه ای ، باواردکردن پارامتر ? درمدل وتغییرآن به مدل تکّه ای وایبول برای برآورد ارائه می گردد. برای ارزیابی کارآیی مدل تکّه ای وایبول پیشنهادی جهت برآورد مخاطره و توابع بروزتجمعی، داده هایی مشابه با داده های واقعی شبیه سازی کردیم. هدف ما برآورد خطر سرطان تخمدان وپستان است و شروع سرطان پستان یا تخمدان را بعنوان عامل رقابتی برای هم درنظر گرفتیم. داده ها رابااستفاده از مدل تکّه ای نمایی وتکّه ای وایبول وبرنامه نویسی در محیط matlab تحلیل کردیم. ازالگوریتم em و نمونه های خودگردان برای ماکسیمم سازی استفاده شد. رسم نمودارهای مخاطرات و نفوذ ژنی و محاسبه تفاوت ملاک آکائیکه برای مقایسه دو مدل مورد استفاده قراگرفت. اطلاعات بیماران مراجعه کننده به گروه ژنتیک پزشکی، بخش ژنتیک سرطان و سیتولوژیک دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی تهران، از نظر جهش در ژنهای brca1/2 برای برآورد نفوذژنی مورد بررسی قرارگرفت. نتایج به دست آمده از داده های شبیه سازی شده نشان داد که برآوردهای نفوذ ژنی در همه سنین در حاملین و غیرحاملین با اعمال توزیع وایبول نسبت به حالت نمایی به مقادیر از پیش تعیین شده نزدیک تر می باشند. مقدارتفاوت ملاک آکائیکه، 254 و 1885 به ترتیب برای غیرحاملین و حاملین در دو مدل درحالت سرطان تخمدان و 311 و 2753 به ترتیب برای غیرحاملین و حاملین در دو مدل درحالت سرطان پستان نیز نشان از وجود اختلاف شدید بین مدل نمایی و وایبول دارد. نفوذژنی تا سن 50 سالگی و بالاتر برای سرطان پستان در حاملین جهش به ترتیب به میزان 9/31% و 2/46% برآوردگردید آگاهی از نفوذژنی اهمیت ویژه ای برای مشاوره های ژنتیک دارد. بنابراین استفاده از روش هایی که قادر به برآورد هرچه نزدیک تر به واقعیت باشند، اولویت دارد. نتایج شبیه سازی نشان داد که مدل تکه ای وایبول در برآورد نفوذ ژنی در بیماران سرطانی ارجحیت دارد. پایین تر بودن نفوذ ژنی به دست آمده در نمونه مورد بررسی این مطالعه ممکن است ناشی از نادر بودن بعضی از جهش ها درجامعه ایرانی باشد. وجود یک بانک اطلاعاتی ژنی همگروهی فامیلی برای تهیه برنامه های غربال گری و برآورد نفوذ ژنی در تصمیم گیری کاهش خطرسرطان به شدت تأکید می گردد.