اثرات قفس های پرورش ماهیان دریایی در خور غزاله بر روی ماکروبنتوزها

فعالیت های آبزی پروری امروزه اهمیت فراوانی دارند، لذا به موازات این فعالیت ها مطالعه اثرات آنها، بر اکوسیستم دریا ضروری به نظر می رسد. این مطالعه به منظور بررسی اثرات احتمالی قفس های پرورش ماهیان دریایی خور غزاله، واقع در خور موسی در منطقه خوزستان، بر روی جوامع بنتیک انجام شده است. نمونه برداری ماهیانه به مدت 9 ماه از تیرماه تا اسفند ماه 1386 انجام گرفت و به این منظور در خور غزاله، 4 ایستگاه برحسب فاصله از زیر قفس های پرورشی ) زیر قفس، 50 متری قفس، 150 متری قفس، 400 متری قفس به عنوان شاهد) انتخاب شد. از هر ایستگاه سه نمونه رسوب برای جداسازی و شناسایی ماکروبنتوزها و یک نمونه برای آنالیز دانه بندی رسوبات و سنجش میزان مواد آلی درون رسوبات یاtom ، به وسیله گرب van veen با سطح مقطع 0/0225 متر مربع، برداشت گردید. همچنین توسط بطری نانسن، از آب ایستگاه های مورد نظر، جهت بررسی فاکتورهای فیزیکی شیمیایی آب، نمونه برداری شد. میزان مواد آلی در رسوبات خور غزاله با دامنه(23/26-6/17) درصد سنجش شد، که بیشترین وکمترین میزان به ترتیب مربوط به مرداد ماه و آبان ماه در ایستگاه 400 متری می باشد. میانگین میزان مواد آلی در زیر قفس بیشتر از ایستگاه شاهد(400متری) اندازه گیری شد (زیرقفس 14/47- شاهد11/44).در آنالیز دانه بندی رسوبات، میزان silty-clay بین (97/47-4/76) درصد محاسبه شد که بیشترین مقدار مربوط به مردادماه ایستگاه 150متری و کمترین مقدار مربوط به مهر ماه ایستگاه 50 متری قفس بود. در اغلب ایستگاه ها میزان سیلت – رس بیشتر از 50% تخمین زده شده است که نشان دهنده گلی بودن بافت بستر در منطقه مورد مطالعه می باشد. در بررسی جوامع بنتیک 21 گروه جانوری شناسایی شد که به ترتیب، پرتاران با 60/62%، نرمتنان با 19/67% و سخت پوستان با 16/49%، فراوان ترین گروه های ماکروبنتوزی بودند. در گروه پرتاران گونه هایcossura sp. وcapitella sp. به ترتیب با فراوانی 4836 و 3521 فرد در متر مربع، فراوان ترین گونه ها را شامل شده اند. در میان سخت پوستان گونه های maera sp. و tanaies sp. به ترتیب با فراوانی ، 1415 و 1246فرد در متر مربع گونه های غالب را نشان دادند و از بین نرمتنان دوکفه ای ervilia sp. و paphia sp. به ترتیب با فراوانی ، 2396 و 1261 فرد در متر مربع، فراوان ترین گونه های نرمتن شناخته شده اند. فراوانی و بیومس ماکروبنتوزها به ترتیب با اختلاف ،6860 فرد در متر مربع و 4/46 گرم بر متر مربع، در ایستگاه زیر قفس کمتر از ایستگاه شاهد(400متری قفس) می باشد. نتایج بررسی شاخص های زیستی نیز نشان داد که تنوع در ایستگاه زیر قفس کمتر از ایستگاه 400 متری بود، میزان شاخص تنوع از زیر قفس به سمت ایستگاه شاهد از1/76 به 2/66 و شاخص غالبیت از 0/74 به 0/85 می رسد. در زیر قفس غالبیت با گونه capitella sp. با فراوانی 103فرد در متر مربع بود که به عنوان یک گونه فرصت طلب در دنیا شناسایی شده است. حضور این گونه می تواند یکی از شاخصه های استرس در محیط نمونه برداری شده به شمار رود.نتایج بررسی شاخص abc(abundance biomass curve) نشان می دهد که ایستگاه زیر قفس دارای آشفتگی متوسط محیطی است، در صورتی که ایستگاه شاهد شرایط نامطلوب محیطی را نشان می دهد، علی رغم اینکه فراوانی وتنوع آن شرایط مطلوب تری را نسبت به زیر قفس نشان می دهند. با توجه به اینکه فراوانی سخت پوستان، دوکفه ایها و قلم های دریایی که شاخص آبهای تمیز هستند borja et al., 2000))، در ایستگاه 400 متری بیشتر از ایستگاه زیر قفس است. احتمالاً تغییر ترکیب گونه ای، دلیل کاهش اندک بیومس در ایستگاه شاهد می باشد.نتایج آنالیز واریانس یکطرفه anova عدم معنی داری اختلافات فاکتورهای فیزیکی شیمیایی آب را در بین ایستگاه های مورد مطالعه نشان داده است(p>0.05). مقایسه ماهیانه فاکتورهای فوق تنها اختلافات معنی دار را در بین فاکتورهای حرارت، شوری، bod5 ، 3-po4 نشان می دهد.