تصویر ِ"بهشت های گمشده": بخش های مختلف از کهن الگو و تکامل آن ها

بهشت گمشده اثر جان میلتون، حکایت خلق آدم و حوا، وسوسه ی شیطان، خوردن میوه ی ممنوعه و هبوط انسان را نقل می کند. با خوانشی بینا-رشته ای (کهن الگو-مطالعات فرهنگی- روانشناسانه- -نشانه شناسانه) از آنچه که میلتون به ما ارائه می دهد، بخش هایی از حقیقت هویدا می شوند که بهشت گمشده ی میلتون تنها یکی از نمودهای آن می باشد. بدین ترتیب "بهشت گمشده" در قالب کهن الگوی یونگ معنای وسیع تری می یابد. تآثیر و اهمیت بهشت گمشده ی میلتون در به تصویر کشیدن مفاهیمی است که ریشه در ضمیر ناخودآگاه انسان ها دارد. سال ها پیش از نگارش این اثر ادبی، مفهوم "بهشت گمشده" به عنوان کهن الگو وجود داشت بدون اینکه نامی برای آن بیابند. آنچه که در این اثربه چشم می خورد، مجموعه ای از تمایلات و نگرش ها در طبقات اجتماعی و دوره های تاریخی متفاوت می باشد که همچون تکه های یک پازل، تصویر بزرگ ضمیر ناخدآگاه جمعی را از"بهشت گمشده" می سازد. میلتون با نگرشی متفاوت به هویت ، جنسیت، عشق، جبر و اختیار، وجود و ماهیت، مفهوم ِ آگاهی از این مضامین را به چالش می کشد. بهشت گمشده ی میلتون با نمایاندن تباهی، تنهایی، هرج و مرج، وحشت و سردرگمی تصویری از عناصر سازنده ی کهن الگوی "بهشت گمشده" را به نمایش می گذارد. این رساله، کاوشی است برای درک لایه های زیرین کهن الگوی "بهشت گمشده" که مدت ها پیش از میلتون وجود داشته است. تکرار بخش های مختلف "بهشت گمشده" درمتون متفاوت اعم از ادبیات، نقاشی و فیلم، ماهیت کهن الگو-وار این مفهوم را اثبات می کند. متون مورد بحث در این رساله عبارتند از: بهشت گمشده ی میلتون، فیلم بهشت به کارگردانی تام تیکوور و تعدادی نقاشی که قرون وسطا تا قرن 21 را شامل می شود. این متون نشانگر زوایای متفاوت کهن الگوی "بهشت گمشده" می باشند. تمامی عناصر مختلف در این متون، بخش هایی هستند از تصویر کلی "بهشت گمشده" که شباهت های زیادی با ضمیر ناخودآگاه جمعی در هنرمندان مستقل دارد؛ هنرمندانی که در قرون مختلف، آثاری متمایز ازیکدیگر را خلق کرده اند. قطعا ً بخش های مختلف از تصویرکلی کهن الگوی "بهشت گمشده"، با یکدیگر همپوشانی دارند؛ ولی می توان آن ها را به هفت بخش عمده تقسیم کرد: «فرافکنی»، «شک و تردید»، «طغیانگری»، «ایماژهای غمبار پاییزی»، «دوشیزه در چنگال مار»، «اضطراب اختگی» و «گناه کبیره ی عشق». با این وجود، تصویری که کهن الگوی "بهشت گمشده" --از قرون وسطا تا قرن 21--به ذهن هنرمندان متبادر می سازد، در طی این سالیان تغییر و تکامل یافته است. بدین ترتیب، گوناگونی تجسیم بهشت گمشده ی میلتون و کهن الگوی "بهشت گمشده" به دلیل تفاوت دیگاه های انسان سنت گرا و گرایشات سکولار انسان مدرن است. چگونگی شکل گیری و تکامل هفت بخش سازنده ی کهن الگوی "بهشت گمشده" نیز در این رساله، بحث، بررسی واثبات می شوند.