زمین شناسی، پتروگرافی، آلتراسیون، کانی سازی و ژئوشیمی بخش شرقی معدن کائولن همدی هلاک آباد (جنوب غرب سبزوار) و زمین شناسی،پتروگرافی، کانی سازی ، ژئوشیمی و اطلاعات دقیق مغناطیس سنجی شرق اسکارن آهن ابوذر (شمال شرق سبزوار)

منطقه هلاک آباد، در30 کیلومتری جنوب غرب شهرستان سبزوار واقع شده است. سنگ های نیمه عمیق منطقه شامل: کوارتز مونزودیوریت پورفیری, کوارتز مونزونیت- کوارتز مونزو دیوریت پورفیری، کوارتز دیوریت پورفیری و مونزو دیوریت پورفیری است. سنگ های ولکانیکی شامل آندزیت، هورنبلند آندزیت، کوارتز آندزیت، پیروکسن آندزیت، هورنبلند داسیت و پیروکسن- هورنبلند کوارتز لاتیت است. پنج نوع آلتراسیون پروپیلیتیک، کربناته، آرژیلیک, سیلیسی و سرسیتی تشخیص داده شده و براساس فراوانی کانی های حاصل از دگرسانی به سیزده زون تفکیک می گردند. کانی سازی اولیه در منطقه از نوع کانی سولفیدی پیریت به صورت افشان و با فراوانی 4-3% می باشد. کانی سازی ثانویه به صورت اکسیدهای آهن لیمونیت، هماتیت، گوتیت و جاروسیت در سطح دگرسانی آرژیلیک وجود دارد. جهت انجام مطالعه دقیق هاله های ژئوشیمیایی و مشخص کردن زون بندی ژئوشیمیایی عناصر، تعداد 19 نمونه خرده سنگی و 9 نمونه رسوب آبراهه برداشت گردید. نمونه ها به روش طیف سنجی جذب اتمی (aas) برای فراوانی عناصر (cu, zn, pb, ag, sb) آنالیز شدند. در نمونه های رسوب رودخانه فراوانی عنصر مس در بیشترین مقادیر بالاتر از ppm250 می باشد در حالی که در نمونه های خرده سنگی بیشترین میزان این عنصر حدود ppm175است. حضور واحدهای سنگی حدواسط در منطقه، تأیید ارتباط کمربند ولکانیکی- پلوتونیکی هلاک آباد با زون فرورانش حاشیه قاره ها، وجود زون های دگرسانی فراوان و متنوع و آنومالی های ژئوشیمیایی عناصر مرتبط، این منطقه را از دیدگاه اکتشاف نهشته های مس پورفیری حائز اهمیت نموده است. کانسار ابوذر در فاصله 110 کیلومتری شمال غرب مشهد، 82 کیلومتری شمال شرق سبزوار و منطقه مورد مطالعه در بخش شرقی آن واقع شده است. این کانسار از نوع اسکارن آهن با کانی سازی اصلی مگنتیت می باشد. نفوذ توده های کوارتز دیوریت، مونزودیوریت پورفیری و کوارتزمونزودیوریت پورفیری به درون سنگ میزبان کربناته سبب این کانی زایی شده است. براساس مطالعات پترولوژیکی، توده های مذکور عمدتاً متا آلومینوس بوده و وابسته به سری ماگمایی کالک آلکالن می باشند. اندو اسکارن مشاهده نشد و اگزو اسکارن شامل چهار زون پلاژیوکلاز اسکارن، اکتینولیت اسکارن، زوئیزیت اسکارن و کانه اسکارن می باشد. تشکیل کانی های اسکارنی طی دو مرحله دگرگونی پیش رونده و پس رونده رخ داده است. تیپ اسکارن آهن منطقه با توجه به فراوانی گارنت کلسیم دار (آندرادیت- گروسولاریت) در غرب و عمده سنگ آهک های کلسیتی در شرق، از نوع کلسیم اسکارن می باشد. بررسی شرایط دمایی و فوگاسیته اکسیژن دمای تشکیل این کانی ها را در محدود c400-550° و فوگاسیته اکسیژن 25-10-15-10 معرفی می نماید. چهار زون آلتراسیون کربناتی- سیلیسی، سیلیسی- کلریتی، سیلیسی و کربناتی- کلریتی مرتبط با اسکارن در منطقه شناسایی گردیده است. مقایسه طلا، مس و عناصر نادر خاکی با کانسارهای fe oxide cu-au ثابت کرد که سنگ آهن ابوذر از لحاظ عناصر ذکر شده قابل قیاس با کانسارهای iocg نبوده و تنها کانه اقتصادی در آن مگنتیت است. میانگین فراوانی آهن کانسنگ منطقه حدود 34/5% است. نقشه های ژئوفیزیکی ادامه به سمت بالا در اعماق 50، 100 و 150 متر نشان داد که آنومالی های مغناطیسی a و b در غرب و شرق منطقه تا عمق 150 متری همچنان باقی می مانند که نشان دهنده عمقی بودن این منابع کانی سازی می باشد. آنومالی های مغناطیسی نسبت به توده های اصلی کانی سازی مقداری به سمت شمال جابجایی نشان می دهند. این جابجایی دلالت بر این دارد که کانی سازی بزرگتر از توده معدنی است که در سطح رخنمون دارد.