بررسی ساختواژی اصطلاحات زبانشناسی در فارسی

موضوع رساله حاضر شناخت ساختواژی زبان فارسی در چهارچوب اصطلاحات زبانشناسی است . این پژوهش به منظور دستیابی به روند واژه سازی و شناخت هر چه بیشتر نظام ساختواژی زبان فارسی صورت گرفته است . در این بررسی 1070 واژه و عبارت زبانشناس از کتب و مجلات مختلف جمع آوری و از جهات گوناگون مورد رسیدگی قرار گرفتند. این پژوهش نشان داد که اولا برای ساخت اصطلاحات زبانشناسی از امکانات صرفی و نحوی زبان فارسی استفاده شده است . ثانیا این اصطلاحات با توجه به ساخت و مفهوم اصلی اصطلاح ساخته شده و ثالثا از فرآیندهای واژه سازی ترکیب ، اشتقاق و ترکیب - اشتقاق بهره برده شده است . در بررسی انجام شده در زمینه شناخت واژه ها با توجه به ریشه اصلی آنها جمعا 7 نوع ساخت تشخیص داده شده است که عبارتند از: واژه های فارسی (نمودار، نوا، پایانه، کم کوشی)، واژه های فارسی - عربی (محاسبه کردن، گرایش ذهنی)، واژه های عربی (مقوله، نظریه)، واژه های انگلیسی (نورم، پی جین)، واژه های انگلیسی عربی در ساخت فارسی (استراتژی - ادراکی، سیستم ارتباطی)، واژه های فارسی انگلیسی (کدخوانی، ترجمه ماشینی) تقسیمات ساختی اصطلاحات نشان داده است که 30 درصد از کل واژه ها به صورت بسیط و بقیه به صورت مرکب هستند. در کل اصطلاحات دو نوع ترکیب تشخیص داده شده است که عبارتند از: 1) ترکیب نحوی مانند مشخصه دوارزشی، اختصاص دو سویه . آمار نشان می دهد که 29 درصد از کل واژه های انتخاب شده از این دسته هستند. 2) ترکیب صرفی مانند: افزونه، زبان پریشی . طبق آمار 71 درصد از کل واژه های انتخاب شده از این دسته می باشند. فرآیندهایی که در ترکیب ساختهای مورد نظر مورد استفاده واقع شده عبارتند از: 1) فرآیند ترکیب مانند: دستوری بودن، زیرمجموعه، لغت کور که 12 درصد از کل واژه های انتخاب شده به این دسته تعلق دارند. 2) فرآیند اشتقاق مانند: کمینه، گلوگاه، لرزشی که 64 درصد واژه ها به این دسته تعلق دارند. 3) فرآیند ترکیب - اشتقاق مانند: جهت گیری، درون واژگی، واج یابی.