بررسی علل فرسایش خاک دردشت سیستان از دیدگاه زمین شناسی مهندسی

سیستان ، دشت هموار و پهناوری است بر روی دلتای رودخانه هیرمند در شمال استان سیستان و بلوچستان . آورد زیاد رسوبات در گذشته سبب گردیده تا ژرفای دریاچه هامون بدلیل انباشت رسوبات کاهش یابد و امروزه شهر زابل در برخی نقاط ، ارتفاع کمتری از دریاچه هامون داشته باشد. از اینرو جهت محافظت شهر در برابر سیلاب های رودخانه هیرمند ، سیلاب بندهایی پیرامون شهر ساخته شده است. فرسایش و تخریب این سیلاب بندها و خسارات زیاد ناشی از حمله سیلابهای فصلی به تاسیسات شهری از مسایل عدیده سالهای اخیر این دشت بوده است. با توجه به این که دشت سیستان از تناوب خاک های ریزدانه رسی و سیلتی تشکیل گردیده است، لذا احتمال نقش داشتن پدیده واگرایی خاک در فرسایش و تخریب سازه ها و خاکهای منطقه وجود دارد . این خاکها در حضور آبهای نسبتا خالص دفلوکوله شده، سوسپانسیون کلوئیدی را بوجود می آورند و بنابراین نسبت به فرسایش و رگاب مستعد می باشند. آزمایشهای گوناگونی جهت ارزیابی این پدیده وجود دارد. دراین تحقیق پس از نمونه برداری از سطح دشت، نمونه ها تحت آزمایشهای مختلفی قرار گرفتند و ضمن مقایسه نتایج ، میزان واگرایی آنها ارزیابی شدند. اغلب ، جواب های متفاوتی از یک نمونه واحد در آزمایشهای مختلف بدست می آید، آنچنانکه دراین تحقیق دیده می شود سیستم پیشنهادی بل و واکر بهترین روش مقایسه جوابها و در نتیجه بهترین وسیله شناسایی این خاکها می باشد. بدین ترتیب پس از انجام آزمایشهای متداول ویژه واگرایی بر روی 21 نمونه خاک، واگرا بودن خاکهای منطقه به رغم بالا بودن میزان سدیم رد شده ، فرسایش ها با توجه به شواهد زمین شناسی و ژئوتکنیکی، از نوع فرسایش مکانیکی ارزیابی شدند.