بررسی اثر تراکم بر عملکرد و اجزا عملکرد و برخی شاخص های فیزیولوژیکی رشد ارقام سورگوم دانه ای در منطقه سیستان

از آنجاییکه شناخت عوامل به زراعی موثر می تواند گامی اساسی در افزایش عملکرد دانه باشد لذا به منظور بررسی اثر تراکم بوته بر روی عملکرد و اجزا عملکرد و برخی شاخصهای رشد سورگوم دانه ای در سال 1379 آزمایشی در ایستگاه تحقیقاتی زهک، در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی به صورت اسپلیت پلات شامل 5 سطح تراکم (10، 15، 20، 25 و 30 بوته در متر مربع) و 3 سطح ارقام محلی، پیام و کیمیا با سه تکرار انجام شد. صفات مورد بررسی در این تحقیق عبارت از عملکرد دانه، تعداد دانه در پانیکول، وزن صد دانه، تعداد پانیکول در واحد سطح، عملکرد بیولوژیکی، ارتفاع و شاخص برداشت بود. برای بررسی روند رشد گیاه در تیمارهای مختلف وزن خشک کل بوته و سطح برگ اندازه گیری شد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که با افزایش تراکم در واحد سطح عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی، ارتفاع و شاخص برداشت افزایش یافت و در بین ارقام مورد بررسی رقم محلی دارای بیشترین عملکرد دانه، ارتفاع و شاخص برداشت بود. با افزایش تراکم، تعداد پانیکول در واحد سطح افزایش یافت، تعداد دانه در پانیکول و وزن صد دانه بطور معنی داری کاهش نشان دادند. در تراکم پایین تعداد دانه در پانیکول، وزن صد دانه و عملکرد دانه تک بوته افزایش یافت. در تراکم بالا دلیل کاهش اجزا عملکرد تک بوته رقابت بین بوته ها می باشد. در بین ارقام مورد بررسی رقم محلی بیشترین تعداد پانیکول و تعداد دانه و رقم کیمیا کمترین تعداد پانیکول و تعداد دانه در پانیکول را داشتند. اثر متقابل تراکم و رقم بجز در مورد تعداد پانیکول در واحد سطح بر روی هیچ یک از اجزا عملکرد معنی دار نبود. شاخص های رشد و مراحل فنولوژیکی بر مبنای زمان (روز پس از کاشت) مورد بررسی و مطالعه قرار گرفتند. نتایج بدست آمده، نشان داد که سرعت رشد محصول ‏‎(cgr)‎‏، شاخص سطح برگ ‏‎(lai)‎‏، سرعت جذب خالص ‏‎(nar)‎‏ و ماده خشک ‏‎(dm)‎‏ تحت تاثیر تراکم قرار گرفته است. در بررسی سرعت رشد محصول در تراکم های مختلف حداکثر مقدار آن در تراکم بالا با مقدار 20 گرم در مترمربع در روز بوده است. و حداقل آن در تراکم پایین با مقدار 14 گرم در متر مربع در روز بدست آمده است. سرعت رشد در مراحل اولیه بدلیل کامل نبودن پوشش گیاهی بخصوص در تراکم های پایین و در نتیجه پایین بودن جذب نور خورشید به کندی افزایش یافت. شاخص سطح برگ با افزایش تراکم افزایش یافت بطوریکه بیشترین شاخص سطح برگ برابر با 28/4 در تراکم 300 هزار بوته و کمترین آن با 16/2 در تراکم 100 هزار بوته بدست آمد. رسیدن به حداکثر شاخص سطح برگ در تراکم بالا نسبت به تراکم پایین مدت زمان کمتری را نیاز داشت. در بررسی سرعت رشد نسبی در تمامی تراکم ها با افزایش سن گیاه کاهش یافت اما روند کاهشی آن در بین تراکم های مختلف تفاوت زیادی را نشان نداد. میزان جذب خالص با افزایش تراکم کاهش یافت بطوریکه بالاترین مقدار آن با متوسط 59/5 گرم درمتر مربع در تراکم پایین بدست آمد.