بررسی اثرات توپوگرافی بر پیدایش خاک و مطالعه خصوصیات مورفولوژیکی فیزیکو شیمیایی، کانی شناسی و طبقه بندی خاکهای منطقه شبانکاره میمند - استان فارس

مطالعه تشکیل، طبقه بندی و بررسی خصوصیات مورفولوژیکی، فیزیکوشیمیایی و کانی شناسی خاک های منطقه شبانکاره میمند تحتتاثیر توپوگرافی و در شرایط آب وهوایی نیمه خشک و معتدل بر روی مواد مادری شدیدا آهکی در نظر گرفته شد. بررسی اثر توپوگرافی به عنوان یک عامل خاکساز بر تشکیل و تکامل خاک و مطالعه خصوصیات مورفولوژیکی، فیزیکوشیمیایی و کانی شناسی خاکهای منطقه از اهداف این تحقیق بودند. منطقه مورد مطالعه در فاصله 110 کیلومتری جنوب شرقی شیراز واقع شده است. میانگین دمای سالیانه منطقه 4/18 درجه سانتیگراد و میانگین بارندگی سالیانه آن 3/412 میلی متر می باشد. خاکهای منطقه مورد مطالعه دارای رژیم رطوبتی زریک و رژیم حرارتی ترمیک است. سه نوع واحدهای فیزیولوگرافی شامل مخروطه افکنه های آبرفتی - واریزه ای، دشت های دامنه ای و دشت های دامنه ای آبرفتی در منطقه تشخیص داده شد. در هر واحد فیزیولوگرافی تعدادی پروفیل حفر و از میان آنها تعداد 7 پروفیل شاهد انتخاب گردید. پس از انجام عملیات صحرایی از هر افق نمونه هایی جهت آزمایش های فیزیکوشیمیایی و کانی شناسی به آزمایشگاه منتقل و پس از انجام تمامی آزمایش های مربوطه، خاک های موجود در منطقه مطابق سیستم جامع رده بندی خاک و سیستم فائو طبقه بندی شدند. با توجه به نتایج بدست آمده از مشاهدات صحرایی و تجزیه های آزمایشگاهی چنین به نظر می رسد که توپوگرافی مهمترین فاکتور تشکیل دهنده خاک در منطقه مورد مطالعه بوده و ارتباطی قوی بین خصوصیات خاک و موقعیت توپوگرافی وجود دارد. پروفیل خاک های واقع بر رسوبات آبرفتی - واریزه ای بادبزنی به دلیل ناپایداری سطح خاک ناشی از اضافه شدن پی در پی مواد رسوبی و نبود شرایط لازم برای انجام خاکسازی فاقد افق های مشخصه، بجز افق سطحی اکریک می باشند. این خاکها جوان بوده و هیچ نشانه ای دال بر توزیع مجدد کربنات کلسیم در آنها دیده نشد. خاک های تشکیل یافته در دشت های دامنه ای دارای اندکی تکامل پروفیلی بوده و علاوه بر افق مشخصه سطح اکریک دارای افق مشخصه زیر سطحی کمبیک، متاثر از توزیع مجدد کربنات کلسیم و شروع ساختمان سازی می باشند. خاک های دشت های دامنه ای آبرفتی دارای تکامل پروفیلی قوی بوده وعلاوه بر افق های مشخص اکریک و کمبیک دارای افق کلسیک، ناشی ازتجمع آهک ثانویه به فرم های میسیلیوم و پاکت پودری می باشند. بطور کلی در منطقه مورد مطالعه تجمع کربنات و تشکیل ساختمان به عنوان دو فرآیند موثر بر تکامل خاک های مورد مطالعه محسوب می گردد. همچنین در این پژوهش، نقش و اهمیت تاثیر جهت شیب (شیب های شمالی و جنوبی) بر تکامل خاک به خوبی آشکار گشته به طوری که در اراضی واقع بر شیب های شمالی که در مجاورت کوه قلات قرار دارند خاکها دارای تکام پروفیلی بیشتری نسبت به خاک های واقع بر شیب های جنوبی مجاور کوه سفیدار می باشند. خاک های واقع بر شیب های شمالی در منطقه مورد مطالعه با دارا بودن درجه حرارت و رطوبت در حد مناسب جهت انجام فرآیندهای خاکسازی در پروفیل خاک به عنوان خاک های تکامل یافته محسوب می گردند. مطابق سیستم جامع رده بندی، خاک های منطقه مورد مطالعه در راسته های انتی سول و اینسپتی سول قرار می گیرند.