مورفوتکنوتیک حوضه تهران

گستره مورد مطالعه در دامنه جنوبی رشته کوه های البرز و در عرض های 55/35، 20/35 شمالی و طولهای 50/51، 00/51 شرقی واقع شده و بخشی از آن را شهر تهران فرا گرفته است. از دیدگاه ساختاری این گستره در حاشیه جنوبی کمربند چین خورده-رانده شده البرز حاشیه شمالی فرونشست ایران مرکزی قرار گرفته است. نهشته های موجود اساسا جز نهشته های آبرفتی بخش شمالی فلات ایران در پای البرز مرکزی بوده و در پی بالامدگی رشته کوه البرز و حاصل تخریب و فرسایش تشکیلات کرج می باشد. بالا آمدگی البرز از پونتین آغازی شروع شده و در اواخر پلیوسن اوایل کواترنری مجددا این حرکات آغاز شده است بالا آمدگی و حرکات بعدی گسلش منطقه موجب تشکیل چین های کناری در البرز مرتفع همچنین چین خوردگی ملایم تشکیلات هزار دره شده است. سرانجام تشکیلات کرج به سمت جنوب بر روی حاشیه بالایی دشت رورانده شده است. عناصر ساختاری عمدتا طولی با راستای شمال غرب-جنوب شرق و یا شرقی-غربی بوده و با دور شدن از کمربند چین خورده رانده شده البرز از تراکم آنها کاسته می شود. بکارگیری شاخص های ریخت زمین ساختی و مطالعات ساختاری و تلفیق آنها با عواملی چون تحولات زمین ساختی وقوع یافته در این گستره، عناصر زمین ساختی موثر، تغییرات منظر زمین ریخت شناسی در عکس های هوایی و بازدیدهای میدانی، وضعیت تحت الارضی گستره براساس داده های ژئوفیزیکی، نوع نهشته های رسوبی، اثر عوامل فرسایش، طرح سیستم زهکشی، و ... در این گستره واحدهای ریخت زمین ساختی متعددی در حد فاصل گسل های مشا-فشم و شمال تهران در شمال و حاشیه شمال حوضه های رودشور و مرکزی در جنوب پیشنهاد می کند. این واحدها عبارتند از: واحد جبهه کوهستانی، واحد کوهپایه و واحد فرونشست شمال ایران مرکزی.شاخص های زمین ریخت شناسی ‏‎(smf,v,vf,%f,sl)‎‏ در واحد جبهه کوهستانی البرز و آنتی البرز بکار گرفته شد. نتایج داده های حصال از برداشت این شاخص ها حاکی از آن است که زیر واحدهای توچال و کرج در واحد جبهه کوهستانی البرز فعالیت نسبی زمین ساختی بیشتری نسبت به واحد آنتی البرز نشان می دهند مقایسه نتایج داده های حاصل از برداشت این شاخص ها در زیر واحدهای سه گانه آنتی البرز بر فعالیت نسبی زمین ساختی زیر واحد مرکزی نسبت به دو زیر واحد دیگر تاکید دارد. تلفیق نتایج مشاهدات میدانی و داده های ژئوفیزیکی الگوی فیزیکی گسترده مطالعاتی را بر مبنای امتداد یافتن ارتفاع آنتی البرز در زیر داشت تهران به صورت دو پشته طویل به سوی شمال غرب تایید می کند. دو خطواره شمالی و جنوبی پی سنگ این پشته ها را محدود می کنند این پشته ها با خطواره های محدودکننده آنها، با ساختمان ‏‎pop-up structure‎‏ قابل مقایسه هستند. در این صورت خطواره های شمالی و جنوبی پی سنگ به عنوان گسیختگی ها این ساختمان عمل می کنند. خطواره شمالی راندگی های محمودیه، داودیه و باغ فیض و خطواره جنوبی راندگی شمال و جنوب ری و کهریزک را در کنترل دارد.