تحلیل هیدروپولتیک ایران (محدوده مورد مطالعه غرب و جنوب غرب)

کارشناسان نظامی و سیاستمدارن معتقدند که جنگ های قرن 21 نزاع بر سر آب خواهد بود. با وجود این که پیش بینی می شود ایران تا سال 2025 در زیر خط بحران آب قرار می گیرد ولی منطقه مورد مطالعه (غرب و جنوب غربی ایران) از وضعیت آب بسیار خوبی برخوردار بوده و به خصوص از منابع آب سطحی غنی برخوردار است. پیش بینی می شود تا سال 1400 شمسی این حوضه ها دارای مازاد آب باشند. این در صورتی میسر خواهد شد که از هم اکنون با یک برنام ریزی هدفنمند و پویا نسبت به کنترل و انحراف آب این حوضه اقدام کرد. چرا که بخش عمده ای از این آب ها از کشور خارج می شود و یا وارد هورها و باتلاق ها می گردد. منطقه مورد مطالعه با توجه به موفقیت استراتژیک خود (از وجود منابع عظیم نفت، دسترسی به آب های آزاد و بندرگاه های بزرگ صادرات و واردات، برخوردای از منابع غنی و ارزشمند آب، وجود منابع خاک و استعدادهای کشاورزی غنی، وجود جلگه وسیع و هموار خوزستان، تنوع اقلیمی و...) از گذشته های دور مطالعه توجه کشورهای همسایه و از جمله عراق بوده است. جنگ ها و کشمکش های طولانی گذشته و جنگ تحمیلی 8 سال عراق علیه ایران در راستای تجزیه و الحاق این بخش مهم و استراتژیک به خاک کشور خود بود. در آینده نیز با توجه به روند تحولات آبی جهان و منطقه، از جمله اجرای طراح توسعه منابع آب در ترکیه تحت عنوان پروژه گاپ ‏‎(gap)‎‏ که بخش قابل ملاحظه ای از آب کشورهای عراق و سوریه را تقلیل خواهد داد. اهمیت هیدروپلیتیکی حوضه های آبریز غرب و جنوب غرب ایران را چند برابر خواهد کرد. به این ترتیب نگاه کشور ایران و تقریبا تمام کشورهای حاشیه خلیج فارس به منابع آبی حوضه های آبریز غرب و جنوب غرب خواهد بود. اگرچه برای تامین آب این کشورها، گزینه های متعددی مطرح شده است. اما به دلایل امنیتی، اقتصادی و سیاسی به مرحله اجرا درنیامده اند.بررسی های انجام شده نشان می دهد که با اعمال یک مدیریت هدفمند و کارا نه تنها می توان آب مورد نیاز منطقه مورد مطالعه را تا سال 1400 تامین کرد. بلکه با اجرای طرح های توسعه کشاورزی و انتقال آب از طریق لوله، آب کشورهای حاشیه خلیج فارس را نیز تامین کرد. به این ترتیب نبض امنیت خلیج فارس در دهه های آینده در گرو سیاست های آبی ایران در حوضه های آبریز غرب و جنوب غرب است. با وجود این که در آینده بخش هایی از ایران نیز دچار کمبود آب خواهد شد ولی به دلایلی انتقال آب به این کشورها عقلانی و مقرون به صرفه خواهد بود. اولا انتقال آب به سایر نقاط کم آب پرهزینه بوده و یا امکان پذیر نیست. چرا که این مناطق عمدتا بخش های بیابانی ایران را در بر می گیرد که از پتانسیل های کمتری برای بهره وری از آب برخوردار هستند. ثانیا بهره اقتصادی حاصل از انتقال آب در داخل کشور بسیار کمتر از فروش آب به کشورهای منطقه خواهد بود. ثالثا لوله آب انتقالی از ایران لوله امنیت منطقه خواهد بود.با توجه به اهمیت حیاتی آب و شرایط منطقه، آب ارزش حیاتی داشته و به کخشورهای منطقه وحدت خواهد بخشید. وقتی حیات سیاسی و امنیت منطقه ای و ملی کشورها در گرو تامین آب مورد نیاز انسان های تحت حاکمیت آن کشورها باشد. آب منطقه می بایست حراست و حفظ گردد و این پدیده متضمن همدلی و همکاری اشتراک مساعی کشورهای ذینفع خواهد بود. در این صورت آب منطقه غرب و جنوب غرب نه تنها موجب تامین امنیت درون منطقه ای خواهد شد بلکه به عنوان یک عامل قدرتمند برای ایجاد هم گرایی بین کشورها خواهد بود.