مطالعه ارتباط بین برخی ترکیبات بیوشیمیایی تخمک و سرم خون با مراحل رسیدگی جنسی در تاسماهی ایرانی ‏‎(acipenser persicus)‎‏

به منظور تعیین ارتباط بین هورمونهای استروییدی جنسی با مراحل تکامل تخمک تاسمانی ایرانی ‏‎(acipenser persicus) تعداد 86 قطعه ماهی 12 تا 24 ساله در فصول مختلف سال 1377 و 1378 زیست سنجی و از تخمک برای تعیین مرحله رسیدگی جنسی، سرم خون برای اندازه گیری هورمون های جنسی و از اولین شعاع باله سینه ایی برای تعیین سن نمونه برداری به عمل آمد. نتایج حاصله نشان داد که مقادیر هورمون های استروییدی تستوسترون ‏‎(t)‎‏، 17-بتا-استرادیول ‏‎(e2)‎‏ و پروژسترون ‏‎(p)‎‏ در مرحله دوم تکاملی تخمک نسبتا اندک و به ترتیب برابر 25%، 55% و 32% نانوگرم در میلی متر می باشد. این مقادیر در مرحله سوم تکاملی و همزمان با زرده سازی به 55/8، 53/4 و 52/0 ناوگرم در میلی لیتر کاهش یافت. به علاوه میزان شاخص گنادوسوماتیک ‏‎(gsi)‎‏ ارتباط مستقیمی با مراحل تکامل تخمک داشته به طوریکه در مراحل ‏‎iv,iii,ii‎‏ مقدار آن به ترتیب 44/2، 11/13 و 18/21 درصد بود ‏‎(p<0/05)‎‏.همچنین نتایج بررس رابطه بین هورمونهای مذکور و ترکیب بیوشیمیایی تخمک با کیفیت تکثیر، بر روی 50 قطعه مولد رسیده 15 تا 23 ساله که دارای شاخص قطبیت مناسب هسته ‏‎(gv)‎‏ بوده ‏‎‎‏(5 تا 8 درصد)، نشان داد که تخمک ماهیان مولدی که از درصد لقاح بالاتری برخوردار بودند، مقادیر بالاتری از هورمونهای ‏‎e2‎‏ و ‏‎t‎‏ را در سرم خون داشتند ‏‎(p<0/01)‎‏. علاوه بر آن ماهیان در مقادیر بیشتر ‏‎e2‎‏ و ‏‎t‎‏ پدیده ناپدید شدن هسته تخمک ‏‎(gvbd)‎‏ به صورت کامل اتفاق افتاد، در حالی که در سایر ماهیان مولد، به صورت ناقص انجام گرفت ‏‎(p<0/001)‎‏ در ماهیان مولد با درصد لقاح بالاتر، درصد بازماندگی در مرحله انکوباسیون تخم ها و هم چنین در مرحله دوره پرورش اولیه لارو بیشتر از سایر ماهیان بود (به ترتیب ‏‎p<0/001‎‏ و ‏‎p<0/05‎‏). به علاوه مقدار اسید چرب اولئیک، نسبت فسفولیپدها به کل لیپیدها و مجموع سطوح فسفاتایدیل کولین و لیزوفسفاتایدیل اتانولامین در ماهیان با درصد لقاح بالاتر به ترتیب 48/41، 8/8 و 2/53 درصد و در ماهیان با لقاح کمتر به ترتیب 9/44، 6/17 و 5/55 درصد بود ‏‎(p<0/05)‎‏. ولی از لحاظ مقادیر سایر اسیدهای چرب، متوسط درصد چربی و سطوح سایر فسفولیپدها اختلاف معنی داری بین دو گروه از ماهیان مشاهده نشد ‏‎(p>0/05)‎‏. بنابراین مناسب بودن شاخص قطبیت هسته ‏‎(gv)‎‏ به تنهایی بیانگر آمادگی مولد برای تکثیر مصنوعی نبوده و به خصوصیات ذکر شده بالا یعنی شرایط فیزیولوژیکی ماهیان مولد و توانایی لایه های فولیکولی در سنتز استروییدهای جنسی، نیز مورد توجه گیرد. مطابق آزمایشات انجام شده در ماهیان مولد تاسمانی با کیفیت مناسب مقدار میانگین هورمونهای تستوسترون و استرادیول به ترتیب 26/4 و 44/1 نانوگرم در میلی لیتر و اسید چرب اولئیک 48/41 دردص و نسبت فسفولیپیدها به کل لیپیدها 8/8 درصد بوده است.