تجزیه و تحلیل دای آلل به منظور برآورد پارامترهای ژنتیکی در گندم

به منظور برآورد قابلیت ترکیب پذیری عمومی و خصوصی درصد هتروزیس و سایر پارامترهای ژنتیکی مربوط به عملکرد، اجزا عملکرد و برخی از خصوصیات دیگر 9 رقم گندم نان از تلاقی های دای آلل یک طرفه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی به سه تکرار استفاده گردید. نتایج تجزیه واریانس حاکی از وجود تفاوت های معنی دار بین ارقام برای کلیه صفات به جز وزن دانه در سنبله اصلی و عرض برگ پرچم بود. تلاقی ها از نظر تمام صفات مورد مطالعه با یکدیگر اختلاف ژنتیکی داشتند و هتروزیس معنی داری را به جز برای تعداد پنجه بارور، طول دوره رشد و طول و عرض برگ پرچم بروز دادند. تفکیک میانگین مربعات تلاقی ها به میانگین های مربعات قابلیت ترکیب پذیری عمومی و خصوصی به روش 2 گریفینگ و مدل ثابت مبین وجود اختلاف بسیار معنی دار بین ارقام از نظر قابلیت ترکیب پذیری عمومی برای تمام صفات و بین تلاقی ها از نظر قابلیت ترکیب پذیری خصوصی برای تمام صفات به جز اعداد سنبلچه در سنبله اصلی ، طول سنبله اصلی ،وزن سنبله اصلی ، وزن هزار دانه ، تعدادسنبلچه در سنبله اصلی ، تعداد روز تا سنبله دهی ، طول سنبله اصلی و عرض برگ پرچم حاکی از اهمیت بسیار زیاد اثر افزایشی ژنها در بروز این صفات بود. نتایج آزمون مقدماتی مدل هیمن -جینکز نشان داد که فرضیات مدل برای تعداد پنجه بارور ، وزن هزار دانه ، وزن حجمی و طول سنله اصلی صادق هستند، اما برای عملکرد دانه در بوته، عملکرد بیولوژیک بوته، تعداد دانه در سنبله اصلی ، شاخص برداشت ، ارتفاع بوته، طول آخرین میانگره و تعداد سنبلچه در سنبله اصلی با حذف یک یا دو والد یا تبدیل داده ها فرضیات مدل صادق شدند. با توجه به برآورد های میانگین درجه غالبیت و نتایج تجزیه و تحلیل گرافیکی ، عمل ژن برای تعداد دانه در سنبله اصلی ،تعداد سنبلچه در سنبله اصلی و طول سنبله اصلی از نوع غالبیت نسبی بود، در حالیکه عملکرد دانه در بوته ، عملکرد بیولوژیک ، ارتفاع بوته، شاخص برداشت ، تعداد پنجه بارور ، وزن هزار دانه ، وزن حجمی و طول آخرین میانگره تحت کنترل عمل فوق غالبیت ژنها بودند. ظرایب همبستگی فنوتیپی و ژنوتیپی عملکرد دانه در بوته با تعداد دانه در سنبله اصلی ، وزن سنبله اصلی ، وزن هزار دانه و وزن دانه در سنبله اصلی مثبت و معنی دار بودند، لذا بازده انتخابی برای افزایش عملکرد دانه در بوته از طریق گزینش برای صفات فوق بالا می باشد. ظرایب همبستگی فنوتیپی و ژنوتیپی عملکرد دانه در بوته و طول دوره رشد حاکی از عملکرد بیشتر گیاهان دیررس بود.