بوم شناسی درمنه زارهای اراضی مارنی در شور حوزه آبخیز نهند (آذربایجان شرقی)

مطالعه بوم شناسی درمنه زارهای واقع بر روی اراضی مارنی در حوزه نهندچای آذربایجان شرقی با هدف معرفی گونه های مهم درمنه در قابلیتهای اکوفیزیولوژیکی این گونه ها در مدیریت اراضی مارنی انجام پذیرفت. در این مطالعه پارامترهای کمی گونه ها از قبیل درصد تاج پوشش، تراکم و زادآوری طبیعی بروش سیستماتیک تصادفی در داخل پلاتهای با ابعاد 2*2 متر مربعی ارزیابی شد. مراحل فنولوژی دو گونه مهم درمنه ‏‎artemisia fragrans. willd‎‏ (درمنه معطر) و ‏‎artemisia spicigera. c.koch‎‏ (درمنه سنبله ای) در محدوده قرق مطالعه گردید و ارزش رجحانی این دو گونه به همراه 3 گونه مرتعی در رویشگاه ‏‎salsola dendroides eurotia ceratoides puccinellia distans‎‏ در قالب طرح ‏‎r.c.b‎‏ با 4 تکرار انجام گردید. تکثیر جنسی و غیرجنسی در محیط گلخانه تحت 3 تیمار خاک (مارن، ماسه، ماسه 2/1+ رس 2/1) با ازمایش فاکتوریل در قالب طرح ‏‎r.c.b‎‏ برای هر دو گونه انجام گرفت. نقش موسیلاژ بذر در قالب طرح ‏‎c.r.d‎‏ در چهار تکرار برای دو گونه درمنه با چهار تیمار زمان با آزمایش فاکتوریل انجام گردید. تعیین دمای مطلوب جوانه زنی دو گونه تحت 7 تیمار دمایی با آزمایش فاکتوریل در قالب طرح ‏‎c.r.d‎‏ در چهار تکرار انجام گرفت. طبقه بندی گونه های مهم درمنه ‏‎(a.incana a.spicigera a.fragrans a.splendens a.chamemelifolia a.herha-alba a.campster a.vulgar‎‏) از لحاظ مقاومت به شوری با آزمایش فاکتوریل در قالب طرح ‏‎r.c.b‎‏ در چهار تکرار و 6 تیمار فشار اسمزی در آزمایشگاه انجام گردید. بررسی 14 فاکتور فیزیکوشیمیایی بر روی نمونه های خاک جهت تعیین میانگین محدوده مقادیر این فاکتور در رویشگاه و ارایه مدل انجام گردید.نتایج تحقیق نشان داد که فلور منطقه بالغ بر 95 گونه، 78 جنس و 30 تیره می بادش که دو گونه درمنه معطر در اراضی تپه ماهوری مارنی و در منه سنبله ای در ارضی دشتی شور گسترش دارد. درمنه سنبله ای از لحاظ صفات درصد تاج پوشش، تراکم و زادآوری طبیعی نسبت به درمنه معطر دارای وضعیت مناسبتری می باشد. دوره مراحل فنولوژی درمنه معطر از 15 اسفند تا 15 دی ماه و بذر دهی از اواخر مهر تا اواسط آذرماه و درمنه سنبله ای از 15 اسفند تا آخر آذرماه با مرحله بذر دهی از اواخر مهر تا اواخر آبان میباشد ارزش رجحانی نشان داد که درمنه سنبله ای و معطر در بین 5 گونه در اولویت دوم و سوم بعد از ‏‎puccinellia distans‎‏ قرار می گیرد. خاک مارنی برای تکثیر جنس هر دو گونه مناسب نبوده و تکثیر غیرجنسی به روش تقسیم بوته برای هر دو گونه تحت هر سه تیمار خاک تفاوت معنی دار نشان نداد و این روش کمترین ریسک و بهترین جواب را نشان می دهد. موسیلاژ سطح بذر در سرعت و مقدار جذب آب در هر دو گونه نقش مهمی دارا است (حدود 8 برابر وزن بذر). دمای مطلوب جوانه زن برای درمنه معطر 10 و درمنه سنبله ای 15 درجه سانتی گراد تعیین گردید. از لحاظ مقاومت به شوری در بین هشت گونه، درمنه سنبله ای و درمنه معطر ازنظر صنعت وزن خشک گیاهچه به ترتیب رد مقام اول و دوم و از نظر طول گیاهچه به ترتیب در مقام پنجم و سوم قرار می گیرند. بر اساس نتایج حاصله مدلی ارائه شد که در مدیریت اراضی مارنی جهت تنظیم تراکم گونه درمنه معطر میتوان از آن استفاده نمود. در این مدل بین فاکتور وابسته (تراکم تعداد بوته در واحد سطح) با فاکتور مستقل درصد مواد آلی رابطه مستقیم و با فاکتورهای درصد سیلیت و درصد اشباع خاک رابطه عکس برقرار میباشد.