پراکندگی، تراکم، دامنه میزبانی و تعیین سویه های قارچ verticillium dahliae عامل پژمردگی پنبه در استان فارس

تعداد 83 جدایه قارچ verticillium dahliae kelbahn که از خاک ، گیاهان پنبه (gossypium hirsutum)، بادمجان (solanum melongena)، بامیه (hibiscus esculentus)، خیار (cucumis sativus)، پسته (pistacia vera)، کنجد (sesamum indicum)، گوجه فرنگی (lycopersicum esculentum) و غوزک (hibiscus sp.) و ریزوسفر علفهای هرز داتوره، توق و تاجریزی سیاه جدا شده بودند از نظر خصوصیات مورفولوژیکی، بیماریزائی و تشکیل هتروکاریون پایدار مورد مقایسه قرار گرفتند. این جدایه ها از نظر علائم ایجاد شده در پنبه به و گروه برگریز و غیربرگریز تقسیم شدند. جدایه های برگریز از نظر نوع علائم در پنبه، مورفولوژی میکرواسکلروت در آب آگار (wa)، دامنه میزبانی، بهنیه رشد در میحط کشت pda و سازگاری رویشی با جدایه های غیربرگریز تفاوت داشتند. جدایه های غیربرگریز متنوع تراز جدایه های برگریز بودند. مطالعه بیماریزائی جدایه های هر میزبان روی سایر میزبانها نشان داد که اختصاصیت میزبانی در بین جدایه های مورد مقایسه وجود نداشت ولی شدت بیماریزائی متفاوت بود. با کاشت بذور علفهای هرز جمع آوری شده از مزارع پنبه منطقه استهبان در خاک آلوده به قارچ v. dahliae در گلخانه، قارچ مذکور از ساقه تاجریزی زرد (solanum letum)، تاجریزی سیاه (solamum nigrum)، یونجه زرد (medicago lupulina) و غوزک و همچنین از ریزوسفر علفهای هرز تاج خروس (amaranthus sp.) داتوره (datura stramonium)، سلمه تره (chenopodium quinoa) وتوق (xanthium sp.) جدا شد. نوزده نمونه خاک از مزارع پنبه خیز استهبان جمع آوری و رابطه تراکم زاد مایه های قارچ v.dahliae در خاک ، درصد مواد آلی، ph, ec بافت خاک با درصد بیماری در مزارع تعیین شد. رابطه مثبتی بین تراکم زادمایه و درصد بیماری مزارع وجود داشت ولی بین ec و درصد مواد آلی با درصد بیماری مزارع ارتباط منفی مشاهده شد. دامنه تغییرات ph در خاکهای مورد آزمایش اندک بود و ارتباط مشخصی بین ph و درصد بیماری مزارع مشاهده نشد. عامل اصلی شدت خسارت به پنبه در مزارع استهبان افزایش زاد مایه قارچ عامل بیماری است که در اثر کشتهای متوالی پنبه تولید می گردد. بعضی از علفهای هرز به عنوان میزان عمل می کنند و در ریزوسفر بعضی از آنها زادمایه قارچ افزایش می یابد. همچنین وجود سویه برگریز قارچ در منطقه عامل تشدید خسارت در رقم متحمل منطقه (بختگان) می باشد. سویه برگریز قارچ v.dahliae از گیاهان پنبه، بادمجان و کنجد و خاک از مناطق پنبه کاری خیز استهبان، کرکوی و ورامین جداسازی و مورد شناسائی قرار گرفت . بررسی تنوع قارچ مذکور نشان داد که براساس سیستم میزبان-پاتوژن و علائم ایجاد شده در پنبه رقم بختگان دو سویه قارچ ولی براساس سازگاری رویشی بیش از دو گروه از آن وجود دارد که سویه برگریز در یک گروه سازگاری رویشی و سویه غیربرگریز در گروههای دیگر سازگاری رویشی قرار گرفتند.