مطالعه بیماری سپتوریوز گندم و ارزیابی مقاومت ارقام در استان خوزستان

سپتوریوز یکی از مهمترین بیماریهای برگی گندم در جهان می باشد. بمنظور تعیین میزان خسارت و اهمیت بیماری و امکان کنترل آن در خوزستان علاوه بر مطالعه چرخه بیماری در استان، خسارت وارده در اثر آلودگی در مراحل مختلف رشد و اثر آن بر عملکرد کمی و کیفی سه رقم عمده کشت در خوزستان و همچنین ارزیابی مقاومت 65 رقم و لاین پیشرفته نسبت به این بیماری انجام شد. در آزمایش تعیین میزان خسارت از طرح آمارهای کرتهای یکبار خرد شده در قالب بلوکهای کامل تصادفی استفاده شد. کرت اصلی شامل مایه زنی مصنوعی بفواصل 14-18 روز در مراحل gs12، gs23، gs31، gs37، gs47، gs58، به ترتیب 17، 33، 51، 66، 81، 95، روز بعد از کاشت با سوسپانسیون اسپور انجام و یک تیمار بدون مایه زنی بعنوان شاهد نیز در نظر گرفته شد. ارقام فلات ، اترک و داراب 2 در کرتهای فرعی گنجانده شدند. اندازه گیری از عملکرد دانه و اجزا عملکرد در ساقه اصلی و پنجه شامل تعداد سنبله در متر مربع، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه و همچنین خواص کیفی (وزن هکتولیتر، درصد پروتئین دانه، درصد گلوتن تر، کیفیت پخت ، درصد جذب آب و کیفیت آرد) در زمان رسیدن دانه انجام شد. رگرسیون خطی میان درصد کاهش عملکرد محصول و تعداد روزهای آلودگی برازش گردید. نتایج نشان داد که در شرایط خوزستان این بیماری می تواند باعث کاهش 10/28 الی 34/43 درصد محصول شود. میزان کاهش محصول بستگی به رقم،زمان آلودگی و شدت آن داشت این بیماری بطور معنی داری باعث کاهش تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه و وزن هکتولیتر شد اما روی تعداد سنبله در متر مربع اثر معنی داری با آن نداشتند این بیماری بعد از شروع آلودگی در ارقام فلات ، اترک و داراب 2 روزانه به ترتیب بمیزان 0/132، 0/16، 0/239، درصد باعث کاهش محصول شد. در بررسی مقاومت نسبی 65 رقم، 6 رقم مقاوم، 13 رقم نیمه مقاوم، 18 رقم نیمه حساس و 28 رقم حساس ارزیابی شدند. بر اساس نتایج بدست آمده در این پژوهش و مطالعه وضعیت و چرخه بیماری در سطح مزارع استان به نظر می رسد که می توان با بیماری سپتوریوزبرگی در خوزستان با استفاده از ارقام و نیمه مقاوم و رعایت تناوب زراعی و تنظیم تاریخ کشت بدون استفاده از سموم شیمیایی بطور موثری مبارزه کرد.