بررسی کانی شناسی، سنگ شناسی و ژنز معدن کرومیت خواجه جمالی (نی ریز-استان فارس )

"معادن کرومیت خواجه جمالی در یکصد کیلومتری شهرستان نی ریز و یکصد و پنجاه کیلومتری شمال شرق شیراز بین طولهای 53 درجه و 45 ثانیه و 54 درجه و 0 ثانیه شمالی و عرضهای 45 درجه و 29 ثانیه و 30 درجه و 0 ثانیه شرقی در استان فارس قرار دارند. این معادن شامل معادن فعال چشمه بید، نی پیک ، حسین خانی و کشتک ، و معادن متروکه دوتویی و انجیرک و چشمه بیدو است . ذخیره ثابت شده 80000 تن با عیار میانگین 50 درصد بوده، و ذخیره احتمالی نیز 80000 تن با عیار میانگین 50-30 درصد است ذخیره امکان پذیر نیز مشخص نمی باشد. شکل توده ها نیز بصورت رگه های ممتد و یا عدسیهای منفصل و دانه تسبیحی است . هدف از این مطالعه ارائه مدل ژنزی بر روی کرومیتهای منطقه است که در دهه 90 میلادی توسط محققینی همچون پاکتونک (1990) و ژو و همکاران (1996) برای کرومیتهای تیپ آلپی مطرح گردیده است ، از طرفی عناصر کمیاب همراه کرومیتها نیز مورد بررسی قرار می گیرند. شواهد صحرایی ژنز معادن شامل: عدسیهای پریدوتیتی، همبری گابروی دولریتی با پریدوتیتها در معادن دوتویی، کشتک ، نی پیک و حسین خانی، وضعیت قرارگیری انبانه ها از قائم، نیمه موازی، تا موازی، وجود فولیاسیونهای مشخص در کرومیت و سنگ میزبان ناشی از سیلان پلاستیکی در گوشته، وجود گسل خوردگیها و درزه های فراوان در اولترابازیکها و تورق یافتگی آنها در مرز همبری گروه بنگستان و افیولیتها که شاهد فرارانش آنها بر روی منطقه است ، می باشد. شواهد پتروگرافی حاکی از وجود ذوب و تبلوربخشی، سیلان پلاستیکی و اختلاط ماگمایی است . بافت و ساخت متنوع در کرومیتها نیز بیانگر مراحل تبلور کرومیت در آشیانه ماگمایی است ، که بترتیب مراحل شامل: بافت مشبک ، افشان، بافت و ساخت نودولار، ساخت نواری، ساخت چینه سان با ناپیوستگی مشخص و در نهایت بافت و ساخت توده ای متراکم است . شواهد ژئوشیمیایی بیانگر این حقیقت است که تیپ معادن آلپی است و سنگ میزبان کرومیت جز سری بونینیتی بوده، از طرفی گابروی ها دولریتی مجاور کرومیتها متعلق به تیپ morb می باشد. براساس شواهد فوق ژنزکرومیت معادن خواجه جمالی به بهترین نحو با پدیده های ذوب و تبلوربخشی و اختلاط ماگمایی توضیح داده می شود. عناصر کمیابی همچون co، v، zn، ir، as، hg، w، mo بجز ni با cr همبستگی مثبتی نشان می دهند. تمرکز بالای ipge در کرومیتهای منطقه حاکی از بالا بودن فشار جزئی اکسیژن (fo2) در زمان سردشدگی تدریجی یا تبلوربخشی و اختلاط ماگمای بونینیتی با جز سیلیس دار، همانند گابروی دولریتی است . از نظر عناصر نادر خاکی، کرومیت و سنگ میزبان بیشتر واجد بخش سنگین (hree) هستند و از طرفی غنی شدگی بالایی از ce و nd (lree) دیده می شود که می تواند حاصل عملکرد محلولهای گرمابی باشد. الگوی v شکل نمودار عنکبوتی این عناصر نیز بیانگر فرایند ذوب بخشی و اختلاط ماگمایی است .