سیمای انسان در آثار سعدی

می خواستم بدانم اگر سعدی را حکیمی فرض کنیم که مدینه فاضله ای را تصور کرده است انسان برتر او در این مدینه چگونه انسانی است . برای پرهیز از تاثیر اندیشه دیگر حکما در حاصل کار از مقابله و مقایسه عقاید شیخ با آثار آنان اجتناب شد. در این تحقیق هدف آن بوده است که از لابلای حکایات و اشعار شیخ انسانی را تصور کنیم که احتمالا در تصور سعدی بوده است ، - "اگر چه برخی بر این اعتقادند که آثار او صرفا ادبی هستند". - چند عامل جنبی بر شفافیت این تصویر تاثیر داشتند، از جمله دوران زندگی شیخ، عقاید وی، مخاطبانش و هدف او از خلق آثار ارزشمند خود ناگزیر قبل از ورود به بحث اصلی بررسی چند مطلب که رابطه مستقیم با بحث انسان آرمانی داشت واجب می نمود. پس به ترتیب ، سخن شیخ، دوران او، تصوف و عشق در نظرش ، مدایح و عقاید وی مورد تتبع واقع شو، تا معلوم گردد این مسائل تا چه اندازه بر شمایل انسان آرمانی او تاثیر گذاشته اند. این مباحث به علاوه شرح حال مختصری از شیخ بزرگوار بخش اول کا را تشکیل می دهد، که با وجود دراز دامنی آنها به حدی که منجر به افزونی مقدمه بر متن شده است ، وجود آنها را لازم بل ضروری می بینیم، چرا که خیلا می کنم در روشنگری قسمت اصلی رساله یعنی سیمای انسان در آثار شیخ سهم عمده ای دارند، در آن بخش تکلیف من با ادبیات شیخ روشن تر بوده است ، یعنی با این فرض قبلی که عقاید و دوران سعدی تا چه اندازه در معرفی انسان در نظر او تاثیر داشته اند به رسم سیمای انسان آن گونه که شیخ دیده است پرداخته ام. در آن بخش ابتدا تعریفی مختصر از انسان ارائه گردیده است . سپس با استناد به ابیات شیخ رابطه این انسان با خدا، دین، دنیا، خانواده، حکومت و در بخشی نیز اخلاق انسان آرمانی از دیدگاه سعدی بررسی شده است . در این بخش اخیر چون کلام شیخ اجل چون همیشه رسا و گویا بوده است جرات آوردن کلام در کلام او به خود نداده ام و بیشتر به ذکر ابیات و سخنان او در هر مورد بسنده شده است نیز برای پرهیز از اطناب در هر مورد تنها به ذکر چند نمونه اختصار شده است .