سرداران عصر ساسانی

در این پژوهش به موارد ذیل پرداخته ایم، در فصل اول و دوم در مورد زندگینامه و نقش سرداران در برآمدن و تثبیت حکومت ساسانیان، چگونگی فرماندهی آنها در جنگهای مختلف امپراتوری ایران در مقابله با روم و کوشانیان و هپتالیان، و تحت کنترل در آوردن ارمنستان، مباحثی مطرح شده است به عنوان نمونه سردار و هرز با فرماندهی خود در یمن باعث تثبیت قدرت ایران و مناسبات تجاری ایران و ایجاد محدودیت برای روم گردید. نبرد بهرام چوبین در زمان هرمزد چهارم با سابه، شاه ترکان که منجر به پیروزی سپاهیان بهرام گردید، حدود نیم قرن تلاشی و زوال دولت ساسانیان را به تاخیر انداخت ، زیرا سابه شاه، پیغام داده بود که در سر راه به روم تمام جاده ها و پل ها را مرمت کنید که نشان از اوج قدرت نظامی پادشاه ترکان داشت ، و اگر بهرام در این جنگ پیروز نمی شد، در همان زمان سقوط دولت ساسانی قطعی بود. در این فصل مناصب نظامی فرماندهان و درجات سپاهی و اصل و نسب و وابستگی آنان را به خاندانهای مشهور ذکر نموده و در خصوص چگونگی مرگ آنان توضیحاتی داده شده است . در فصل سوم، در خصوص نقش سرداران در عزل و نصب پادشاهان مباحثی مطرح شده است ، در این مرحله سرداران علاوه بر انجام دادن وظایف نظامی خود در جنگها در عزل پادشاهان از سلطنت و همچنین نصب آنها به پادشاهی دخالت می کردند، سردار رهام به جنگ با هرمزد شتافت و ویرا بکشت و پیروز را بر آریکه سلطنت نشانید. شاپور رازی و زرمهر در حالیکه در ایبری ارمنستان مشغول جنگ بودند، نبرد را نیمه کاره رها نمودند و بلاش را بر تخت سلطنت نشاندند و زرمهر مجددا در عزل بلاش از سلطنت نقش اساسی را ایفا نمود و بر تخت نشاندن کواذ را وجهه همت خود قرار داد، اگر چه زرمهر توسط کواذ به قتل رسید. در این زمان بخصوص در دوره دوم کشمکش و اختلاف و نزاع میان پادشاهان و سرداران شروع شده بود. و سرداران با بر سر کار آوردن پادشاهان دلخواه خود نهایت کوشش را می نمودند البته با این شرط که پادشاه انتخاب شونده باید از دوره ساسانیان باشد این اختلاف و نزاع در دوره سوم شک عوض کرد که به آن در فصل چهارم خواهیم پرداخت . در فصل چهارم علاوه بر شرح حال زندگی و مناصب و درجات نظامی و مراتب فرماندهی تعدادی از سرداران به علل و عوامل اختلاف میان آنان و پادشاهان پرداخته شده است .