بررسی اثر محلول پاشی اوره در قبل و بعد از گرده افشانی بر دوام سطح برگ ، عملکرد اجزاء عملکرد و درصد پروتئین دو رقم گندم

مصرف کود در مراحل اولیه رشد از طریق مصرف خاک ، برای حداکثر رشد سنبله و درصد پروتئین دانه همیشه کافی نمی باشد. هدف از این تحقیق، تعیین اثر محلول پاشی اوره در قبل از گرده افشانی بر رشد سنبله، شاخص سطح برگ و در نتیجه عملکرد و همچنین اثر محلول پاشی بعد از گرده افشانی بر دوام سطح برگ و درصد پروتئین دانه در دو رقم گندم بود. برای این منظور این آزمایش در سال 1373، بر روی دو رقم نوید و بزوستایای گندم انجام شد. تیمارهای محلول پاشی شامل محلول پاشی اوره بمیزان 20 کیلوگرم ازت خالص در هکتار با غلظت 5 درصد و در چهار مرحله رشدی به ساقه رفتن، مرحله ظهور برگ پرچمی، گرده افشانی و مرحله شیری اعمال شدند. هر چه محلول پاشی زودتر انجام شد تاثیر آن بر عملکرد بیشتر بود. حداکثر اثر محلول پاشی اوره بر عملکرد، در مرحله به ساقه رفتن و مرحله ظهور برگ پرچمی بدست می آمد. در این دو مرحله، کود اضافی باعث افزایش تعداد گلچه بارور در هر سنبلچه شد. با توجه به اثر محلول پاشی اوره، بویژه در مراحل اولیه رشد پتانسیل خوبی برای افزایش وزن سنبله داشته باشد. کاربرد کود اضافی بصورت محلول پاشی در مرحله گرده افشانی و شیری، و وزن هزار دانه و درصد پروتئین را افزایش داد ولی اثر معنی داری بر عملکرد دانه نداشت . محلول پاشی بعد از گرده افشانی (گرده افشانی و مرحله شیری) با وجود اینکه در صد افت ازت و کارآیی انتقال ازت از برگها را کاهش داد تنوانست تاثیری مثبتی بر دوام سطح برگ داشته باشد. با توجه به نتایج سایر محققین احتمال می رود که علت این امر تاثیر صرفا مثبت محلول پاشی بر درصد ازت برگهای بالایی و افزایش سرعت فتوسنتز این برگها فقط در هفته های آخر پرشدن دانه باشد. بنابراین محلول پاشی نتوانسته است سرعت تخلیه ازت از برگهای پائینی را که زودتر پیر می شوند کاهش دهد. اگر چه محلول پاشی بعد از گرده افشانی نتوانست دوام سطح برگ را افزایش دهد ولی محلول پاشی قبل از گرده افشانی با افزایش شاخص سطح برگ در زمان گرده افشانی باعث شد که سهم فتوسنتز جاری در پرکردن دانه افزایش پیدا کند. دو رقم نوید و بزوستایا از نظر عملکرد و درصد پروتئین با هم اختلاف معنی داری داشتند. بررسی مبانی فیزیولوژیک اختلاف عملکرد این دو نشان داد که با وجود اینکه درصد ازت دانه در رقم بزوستایا بیشتر بود ولی میزان کل ازت جذب شده آن کمتر از رقم نوید بود. عبارت ، دیگر عملکرد دانه و عملکرد ازت ، در رقم نوید بیشتر از بزوستایا بود. بررسی عوامل موثر بر عملکرد در دو رقم نشان می دهند که صفتی که در طول دوره اصلاح باعث افزایش عملکرد رقم نوید شده است افزایش عملکرد بیولوژیک بوده است و شاخص برداشت زیاد تغییری نکرده است . با مقایسه این ارقام با ارقام خارجی با عملکرد بالا، مشاهده شد که یکی از صفتهایی که می تواند در آینده پتانسیل زیادی برای افزایش عملکرد ارقام ایرانی داشته باشد افزایش شاخص برداشت با حفظ عملکرد بیولوژیک در سطح فعلی از طریق بالا بردن نسبت وزن سنبله به وزن ساقه در قبل از گرده افشانی است .