نقد و بررسی منشات قائم مقام فراهانی

این پایان نامه در دو بخش تنظیم شده است بخش نخست در شرح حال، شخصیت و آثار قائم مقام و بخش دوم درباره انشاء، سیر منشات و ویژگیهای سبکی قائم مقام . قائم مقام شخصیتی سیاسی، علمی، ادبی و نظامی است وی در طول حدود 57 سال عمر خودفراز و نشیبهای زیادی را گذراند و سرانجام در سال 1251 ه.ق به فرمان محمدشاه به قتل رسید. آثار او عبارت است از: 1 - منشات 2 - دیوان 3 - نامه های پراکنده. شهرت علمی وی نیز بیشتر به جهت همین منشات است . فن انشاء از زمان ساسانیان وجود داشت و پس از اسلام به تقلیداز انشای ساسانیان در دواوین رسائل رونق یافت و در قرون 6 و 7 به اوج کمال رسید. منشات قائم مقام در دوره چهارم نثر به وجود آمد. سادگی و بی تکلفی ویژگی اصلی این کتاب است . صنایع ادبی و فنون مختلف در آن بشدت کاهش یافته و عنوان "شعر منثور" ازآن جداگشته است . از ویژگیهای دیگر منشات نزدیکی نثر آن به زبان گفتگو و استعمال الفاظ و عبارات عامیانه درآن است . سبک نثر منشات قائم مقام عمدتا" تقلیدی از سبک گلستان سعدی است . منشات قائم مقام از بزرگترین آثار ادبی عصر قاجار می باشد قائم مقام با این اثر، انقلابی در نثر فارسی به وجود آورد و بتدریج پس از او ساده نویسی در نثر فارسی رواج یافت و به همین جهت قائم مقام به "صاحب سبک بودن" شهرت پیداکرد. اما باید یادآور شد که قائم مقام بانی ساده نویسی در نثر نبوده است بلکه پیش از او چرخ ساده نویسی به حرکت درآمده بود و او تنها سیر آن را شتاب بخشید به همین جهت تطور نثر در عصر قاجار را نمی توان به نویسندگان خاصی منسوب دانست بلکه سیر تاریخی و جبر ادبی و تحولات علمی، سیاسی، اجتماعی و غیره ایجاب می کرد که نثر فارسی در آن زمان از سوی جمیع نویسندگان به صورت تاثیر و تاثرمتقابل تحول یابد.