پیامدهای آزادسازی بازار سموم شیمیایی در ایران

بمنظور بررسی اثرات آزادسازی بازار سموم، مطالعه در دو سطح کلان و خرد انجام شده است . به منظور مطالعه در سطح کلان، تابع تقاضای حشره کشها، قارچکشها و علفکشها بطور جداگانه برای دوره 1361-75 برآورد گردید. نتایج نشان داد که تقاضای این سه دسته آفتکش که نماینده تمام سموم شیمیایی مصرفی فرض شده اند، چندان وابسته به متغیرهای بکار رفته در مدل-شاخص قیمت آفتکش ، شاخص بهای عمده فروشی محصولات کشاورزی و درآمد ناخالص (gnp) بخش کشاورزی-نیستند، بلکه میزان واردات سموم شیمیایی وتبسته به تصمیم مسئولین است و تابع شرایط بازار نیست ، لذا، از طریق مطالعه در سطح کلان و با استفاده از این آمار و اطلاعات نمی توان پیآمدهای آزادسازی بازار سموم را بررسی کرد. بنابراین، مطالعه در سطح خرد و با استفاده از اطلاعات پرسشنامه ای صورت گرفت . برای مطالعه در سطح خرد دو استان بوشهر و فارس انتخاب گردید. در استان بوشهر تابع تقاضای معیاری سموم شیمیایی با کمک برنامه ریزی خطی و تحلیل حساسیت برای سطوح و قیمتهای مختلف سموم شیمیایی در صیفی جات بدست آمد. نتایج نشان داد که کشش قیمتی تقاضای سم بسیار پائین است ، به عنوان مثال این کشش در مزرعه نماینده پیشکوه دشتستان واقع در استان بوشهر مساوی -0.00058 می باشد. بنابراین، صیفی کاران دشتستان در مقابل افزایش قیمت سموم شیمیایی حساسیت بسیار کمی نشان می دهند. مطالعه حساسیت میزان سموم شیمیایی در مقابل تغییرات قیمت آن در استان فارس و روی مرکبات جهرم نیز انجام شد. نتایج حاصل از تخمین این تابع برای پرتقال و لیموشیرین نشان داد که کشش تولید نهاده سم بسیار پایین است ، یعنی، افزایش یا کاهش میزان سموم مصرفی اثر چندانی روی میزان تولید محصولات ندارد. بدیهی است در این حالت افزایش قیمت سموم شیمیایی باعث کاهش مصرف آنها می گردد. سپس تابع تقاضای شرطی عوامل، برای پرتقال برآورد شد. نتایج حاصل از تخمین تابع تقاضای شرطی آفتکش حاکی از این است که کشش خود قیمتی این نهاده برابر با -1.08 است . لذا، بار دیگر حساسیت میزان مصرف سم نسبت به قیمت آن، در زمینه مرکبات تایید می گردد. بدین ترتیب می بینیم که حساسیت میزان مصرف سم در مقابل تغییرات قیمت آن، در مورد محصولات گوناگون (صیفی جات استان بوشهر در مقایسه با مرکبات استان فارس) بسیار متفاوت است .