بررسی تاثیر برنامه مشاوره با دختران نوجوان بر عملکرد مادرانشان در پیشگیری از فقر آهن دختران دبیرستانهای شمال شهر اصفهان

پژوهش حاضر تحقیقی نیمه تجربی است که به منظور "تعیین میزان تاثیر برنامه مشاوره با دختران بر عملکرد مادرانشان در پیشگیری از فقر آهن دختران نوجوان" در سال 1377 بر روی 69 دانش آموز دختر از دبیرستانهای مناطق شمال شهر اصفهان و مادرانشان، از طریق نمونه گیری خوشه ای، تصادفی چند مرحله ای انجام شده است . ابزار گردآوری اطلاعات شامل "پرسشنامه اطلاعات پایه و دموگرافیک "، "فرم راهنمای مصاحبه سنجش عملکرد مادران" و "بسامد خوراک یک ماهه دختران"، "فرم ثبت وقایع خاص " و "آزمایشات تشخیصی فقر آهن" بود. ابتدا با انجام آزمایشات خونی بیوشیمی و هماتولوژی بر روی 100 دانش آموز واجد شرایط اولیه، نمونه های مبتلا به درجاتی از فقر آهن انتخاب شدند. سپس نمونه های هر دبیرستان به طور تصادفی در دو گروه مشاوره و کتابچه آموزشی قرار گرفتند. پس از سنجش عملکرد مادران و بسامد خوراک دختران، برای گروه اول طبق برنامه مشاوره، 10-12 جلسه مشاوره گروهی (در گروههای 5-8 نفره) انجام شد و به نمونه های گروه دوم کتابچه آموزشی ارائه شد. پس از اتمام جلسات ، جهت اصلاح عملکردهای نادرست و جایگزینی رفتارهای صحیح بهداشتی - تغذیه ای، به نمونه های هر دو گروه 3 ماه فرصت داده شد و فرم ثبت وقایع خاص (عادت ماهیانه، خونریزی، عفونت ، مصرف مکمل آهن و ...) جهت تفسیر نهایی نتایج و تغییرات ، در اختیار هر دو گروه قرار گرفت . پس از گذشت 3 ماه، پس آزمون انجام شد. از تجزیه، تحلیل داده ها، نتایج زیر بدست آمد: * عملکرد مادران در هر دو گروه نسبت به قبل افزایش داشت (p<0/000). این افزایش در مورد میانگین امتیازات عملکرد تغذیه ای با p0/004 و کلی با p0/006 در گروه مشاوره بیشتر از کتابچه بود. به این ترتیب که میانگین امتیازات گروه مشاوره در برابر کتابچه به ترتیب در مورد عملکرد تغذیه ای 65 در برابر 59 و در مورد عملکرد کلی 81 در برابر 74 بود. * میزان آهن دریافتی از نظر کمی فقط در گروه مشاوره افزایش یافته بود (p 0/006) که میانگین متوسط آهن دریافتی نوع هم: از 0/9 به 1/3، غیر هم: از 18 به 20/7 و کل آهن دریافتی از 19 به 22 میلی گرم روزانه افزایش داشت ولی در گروه کتابچه همچنان در سطح 20, 0/9 و 21 میلی گرم روزانه باقی ماند. همچنین گروه مشاوره رژیم غذایی متعادل تری از نظر فراهمی زیستی آهن در پیش گرفتند که با سطح معنی داری 0/12 نسبت به قبل از مداخله تفاوت محسوسی داشت ولی در گروه کتابچه این تفاوت مشاهده نشد. * مقایسه درجه بندی فقر آهن دو گروه نشان داد که در گروه مشاوره، بهبودی از فقر آهن شدید و متوسط (پیشگیری سطح دوم) 65 درصد و در گروه کتابچه 35 درصد بود همچنین بهبودی کامل (پیشگیری سطح اول) در گروه مشاوره 25 درصد و در گروه کتابچه 19 درصد بود که تفاوت دو گروه از نظر مراحل فقر آهن پس از مداخله با p0/09 معنی دار بود. بنابراین می توان با برگزاری جلسات مشاوره، از دختران به عنوان رابطین بهداشتی جهت اصلاح عملکرد مادران و ارتقاء سلامت خود و دیگران، در حال و آینده استفاده نمود.