نظریّه ی "حیث التفاتی" یکی از مهمترین مسائل در حوزه ی موضوع علم و کیفیت علم می باشد گرچه این واژه به صورت صریح در آثار فیلسوفانی چون ارسطو و ابن سینا نیامده است امّا بی گمان یکی از اساسی ترین موضوعات مطرح شده در تفکّرات آن هاست. اگرچه ابن سینا به طور مستقیم به واژه ی حیث التفاتی در آثارش اشاره نکرده است امّا در مباحث جدی و مهمّی از جمله در مبحث ادراک وهمی، آگاهی و همچنین علم عنایی خداوند به موجودات...

چکیده : آیا مدرِک بودن انسان از آن روست که او نفسی مجرّد از مادّه دارد؟ ادراک که یکی از صفات یا افعال برجسته انسان است با صفاتی که اجسام مادّی به آن متصف می شوند چه تفاوتی دارد؟ به نظر ملاصدرا و جمهور فیلسوفان اسلامی قوام ادراک به آن است که مدرِک نفسی مجرد از ماده داشته باشد و تمایز ادراک از غیر ادراک به همین ویژگی است. از این رو موجودات مادی به دلیل مادی بودن قادر به ادراک نیستند و انسان به دلیل...

این مقاله به مقایسه آراء فیلسوف غربی فرانتس برنتانو و فیلسوف، متکلم شرق، امام فخر رازی درباب ادراک می پردازد. هر یک از این دو فیلسوف نظرات عمیقی در باب ماهیت ادراک عرضه کرده اند که بررسی تطبیقی آنها می تواند در فهم عمیق تر دیدگاه­های هر یک از دو منشا اثر قرار گیرد. هدف این مقاله، روشن کردن شباهت ها و تفاوت های موجود در دیدگاه های آنان درباره این پرسش هاست که ادراک بشر به طور کلی تا چه اندازه با...

حیث التفاتی بعنوان مفهومی محوری در فلسفه ذهن، در کانون گفتگوهای فلسفی قرار دارد.چگونگی امکان حیث التفاتی و نیز نحوه تعین محتوای ذهنی از مسائل مهمّ حیث التفاتی است و تبیین آن مبتنی بر مبانی مختلف فلسفی تفاوت می کند. تاکنون تحقیق درخوری درباره حیث التفاتی محتوا از منظر فلسفه اسلامی خصوصا به قرائت معاصر آن صورت نگرفته است. بدلیل قرابت مفهوم حیث التفاتی با مفاهیم «وجود ذهنی» و «علم»، میتوان این مفهو...

حیث التفاتی ادراک یعنی این‌که ادراک به اضافه‌ای واقعی، نه اعتباری، مضاف به مدرَکی مغایر با خود است. طرفداران حیث التفاتی براین باورند که حیث التفاتی ویژگی لاینفک تمامی ادراکات انسان، اعم از حسی، خیالی، عقلی و حتی ادراک او نسبت به ذات خویش است. زیرا آن‌ها سرآغاز تمام ادراکات انسان را ادراک حسی و ادراک حسی را مبتنی بر حیث التفاتی می‌دانند. ابن سینا ادراک حسی را دارای حیث التفاتی و مضاف به معلوم ب...

در این نوشتار به بررسی دیدگاه ابن‌سینا دربارۀ دشوارۀ حیث التفاتی و صدق خبر در مورد گذشته و آینده می-پردازیم، که در آن‌ متعلَّق معرفت وجود ندارد. نشان خواهیم داد که پیوند شدیدی بین حیث التفاتی مشهور علم و صدق خبر وجود دارد و ما می‌توانیم در مشخص کردن دیدگاه‌ ابن‌سینا از هر دو بحث یاری جوییم. سپس به تعارضی در حیث التفاتی نزد ابن‌سینا اشاره می‌کنیم: در علم به معدوم‌های مثل زمان آینده، او نخست می‌گوی...

ویژگی های ذهنی انواع بسیار متنوعی دارند، اما آیا این ویژگی ها خصوصیات مشترکی دارند؟ در بخش اول این مقاله، با بررسی چند دسته بندی از ویژگی های ذهنی، خصوصیات متمایزکنندۀ ویژگی های ذهنی یعنی آگاهی، کیف ذهنی و حیث التفاتی را تشخیص خواهیم داد. در بخش دوم، هر یک از این خصوصیات و همین طور خصوصیت معرفتی دست رسی اول شخص را مختصراً بررسی کرده و به رابطه میان آنها خواهیم پرداخت. با استفاده از این خصوصیات و...

حیث التفاتی یکی از ویژگی‌های اصلی حالات ذهنی است‌‌ و از همین‌رو‌‌، یکی از مسائل فلسفهٔ ذهن تبیین فیزیکالیستی این ویژگی است. موضوع این مقاله بررسی دو جنبهٔ مرتبط به هم این مسئله، یعنی امکان حیث التفاتی و چگونگی تعیین محتوای ذهنی در نظریهٔ غایت‌شناختی محتواست. بر اساس این نظریه‌‌، تکامل طبیعی ارگانیسم زنده و کارکردهای غایی مبتنی بر آن‌‌، محتوا را متعیّن می‌کند و به کمک آن می‌توان تبیینی طبیعی و فیزیک...