یکی از شهرهای قدیمی ایران که امروزه تنها نامی از آن در لابه لای کتب تاریخی برجای مانده، زرنج است که در دوران ساسانیان جزئی از بلاد پهناور سیستان بود. زرنج بین دو رود هیرمند در جنوب و نیشک در شمال، در محلی که امروزه آن را نادعلی می گویند، واقع بوده است. در اخبار فتوحات اولیه مسلمین از این شهر مکرر یاد شده است. زرنج در دوران عباسیان به واسطه به قدرت رسیدن خاندان صفاری شهرت یافت و در دوران فرمانر...

بسیاری از محققان، مورخّان، جغرافی دانان و سیستان­شناسان، شهر زرنگ را با شهر سیستان یکی دانسته و معتقداند که این شهر از بدو تأسیس، در اواخر دورۀ ساسانی، تا 785 هجری - که با حمله امیر تیمور گورکانی تخریب و، سپس، در 811 هجری با حملۀ شاهرخ تیموری به کلی ویران شد- مرکزیت و کرسی سیستان را بر عهده داشته است. نگارنده معتقد است که شهر سیستان شهری کاملاً متفاوت، مستقل و مجزا از شهر زرنگ بوده است و از نیمۀ ...

سیستان در طی تاریخ و به تناوب با نام های گوناگونی چونسکستان، سیستان، نیمروز و نامهای دیگری خوانده شده و جدا از نقشی که در تدوین تاریخ مذهبی ایران پیش از اسلام داشته در دوران اسلامی نیز از اهمیت بسیاری برخوردار بوده است. در مورد جغرافیای کنونی سیستان ابهام چندانی وجود ندارد ، اما دانسته های جغرافیایی در مورد ادوار گذشته ی سیستان، باتوجه به تغییرات پی در پی چهره ی زمین درین منطقه به هیچوجه کافی ن...

دو قرن چهارم و پنجم هجری، عصر طلائی شعر عربی در ایران به حساب می آیند؛ به طوری که در تمامی نواحی ایران جنبش عظیمی را در رابطه با شعر عربی شاهد هستیم. یکی از این نواحی که سهم عمده ای در رشد و شکوفایی شعر عربی در ایران داشته، اما هنوز در رابطه با آن پژوهشی صورت نگرفته، سیستان است. حال آنکه ایالت سیستان خصوصا چهار شهر زرنج، سیستان، غزنه و بست در آن،از مهمترین مراکز علمی و ادبی ایران در قرن چهارم و...

حیات سیاسی - ننظامی صفاریان پس از شکست و اسارت عمرولیث ، در منابع تاریخی قرون چهارم ، پنجم و ششم هجری قمری با ابهامات و تیرگی هایی همراه شده است. بیشتر این منابع در هنگام نقل اخبار سلسله های قدرتمند معاصر با امیر خلف و جانشینان او، به گونه ای سخن گفته اند که گویی امارت آنها در سیستان پس از عمرولیث پایان یافته است . اما واقعیت امر چنین نبوده است. امارت خاندان صفاری نه تنها پس از عمرولیث به حیات ...

تشکیل یک حکومت به شکل­گیری مبانی ذهنی و پشتوانۀ  معنایی مورد باور مردم وابسته است. این پشتوانه معنایی همان مشروعیّت است. حکومت صفاری، به عنوان یکی از حکومت های محلی در حوزۀ قلمرو خلافت عباسی، برپایۀ قدرت نظامی و استیلاء پا به عرصۀ رقابت های سیاسی گذاشت و پیش درآمدی شد برای حکومت های بعدی، مانند آل بویه، که قدرت نظامی را اساس کسب مشروعیّت سیاسی خود قرار داده بودند. برخلاف رسم رایج، خلافت عباسی را ...

پژوهش ها و بررسی های علمی درباره سیستان و تاریخ آن، پیشینه ای طولانی دارد.در این پژوهش ها، شماری ازمنابع مربوط به جنبه های گوناگون تاریخ، فرهنگ و تمدن ایرانی در سیستان شناسایی و تعدادی از آنها منتشر شده اند.با این همه، هنوز شماری از منابع مربوط به این منطقه وجوددارند که شناسایی و بررسی نشده و یا اینکه نشر نیافته اند.از خلال پژوهش های تاریخی، آشکار می گردد که تاپیش از تجزیه سیستان در اواخر قرن 1...

تشکیل یک حکومت به شکل­گیری مبانی ذهنی و پشتوانۀ  معنایی مورد باور مردم وابسته است. این پشتوانه معنایی همان مشروعیّت است. حکومت صفاری، به عنوان یکی از حکومت های محلی در حوزۀ قلمرو خلافت عباسی، برپایۀ قدرت نظامی و استیلاء پا به عرصۀ رقابت های سیاسی گذاشت و پیش درآمدی شد برای حکومت های بعدی، مانند آل بویه، که قدرت نظامی را اساس کسب مشروعیّت سیاسی خود قرار داده بودند. برخلاف رسم رایج، خلافت عباسی را ...

صفاریان که هسته اصلی آنها، از دستجات عیاران محلی بودند، در قرون سوم و چهارم هجری بر ضد خلافت عباسی قد علم نمودند و موجبات تجدید حیات سیاسی ایران را فراهم کردند. راه را برای مبارزه با خلافت عباسی و درهم شکستن مقام بالای خلیفه بازنمودند. در این میان نقش ریاکارانه خلفای عباسی را نباید فراموش کرد که همواره مانع از تحقق استقلال واقعی ایران می شدند. یعقوب لیث ، از طریق پیوستن به دسته های عیاری به شهر...

تاریخ سیستان از دیرباز در تاریخ ملی ایران و حتی عالم اسلامی ، جایگاهی ویژه داشته است.درروزگاران پس از اسلام ، تاریخ سیستان درعصر صفاریان به مثابه کانون تاریخ ایران جلوه گرشد.پس از زوال دولت صفاری، رشته ای از ملوک سیستانی با عنوان ملوک نیمروز در شرق ایران حکومت داشتند که به هنگام حضور سلسله های تمرکز گرا،در پیوند با آنان و در هنگام کم رنگ شدن قدرت مرکزی به مثابه دودمان مستقل محلی، بر قلمرویی پهن...