رویداد قادسیه, سرنوشت مسلمانان و ایرانیان را تغییر داد. مسلمین با فتح ایران ساسانی در پایان بخشیدن به دوران شاهنشاهی کهنسال ساسانی, وارث تمدن و فرهنگی غنی و بی سابقه گردیدند, قادسیه در عین حال نقطه بر خورد فرهنگ اسلامی با تمدن ایرانی بود. اما این رخداد با وجود تإثیر غیرقابل تردیدش دچار هیجان های تاریخی است که در مورد آن دو دلیل را می توان ارائه داد:1 ـ روایات تاریخی از مکاتب متفاوت به گوش می رس...

این رساله به بررسی وضعیت ایران عصر ساسانی از زمان هرمزد چهارم تا مرگ یزدگرد سوم می پردازد. سالها بود که برای نگارنده این سوال مطرح بود که شاهنشاهی ساسانی با آن عظمت و قدرت چگونه در مقابل اعراب مسلمان از پای درآمد؟ ولی متاسفانه فرصت پرداختن به صورت تحقیقی به این سوال برایم پیش نیامد تا اینکه تصمیم گرفتم این سوال را با نوشتن پایان نامه خود جواب دهم، بنابراین مقطع مورد نظر را که حدودا هفتاد و پنج ...

پس از شکست ساسانیان در نهاوند، یزدگرد سوم (632 تا 651م/۱۰ تا ۲۹ق) به شرق ایران پناه برد. او برای بازپس‌گیری نواحی ازدست‌رفته، تلاش‌های بسیاری، مانند اتحاد با بزرگان و اشراف ایرانی ساکن در این مناطق انجام داد؛ اما این امر محقق نشد. پس از مرگ یزدگرد، فرزند وی پیروز، به همراه تعدادی از بزرگان دربار ساسانی، به دولت تانگ در چین پناه برد. آن‌ها همواره سعی می‌کردند تا با کمک چینیان و سُغدیان و تخاریان،...

به‌طور کلی مناسبات چین و ایران در دورۀ ساسانی را می­توان به دو دوره تقسیم کرد: از ابتدا تا حکومت یزدگرد سوم و از حکومت یزدگرد و پناهندگی بازماندگانش به دربار تانگ در چین. روابط چین و ایران پیش از حکومت یزدگرد سوم ساسانی به لحاظ تأثیر آن بر فرهنگ چین از اهمیت بسیار برخوردار است، اما تاکنون پژوهش مستقلی در این زمینه در ایران صورت نگرفته و تنها در چند مقاله به سیر کلی مناسبات ایران و چین در دورۀ س...

افسانة مشهور مرگ یزدگرد یکم (399-420 م) آشکارا ساخته‌ و پرداختۀ بزرگان و موبدان زردشتیِ دورۀ ساسانیان بود که با ترجمة خدای‌نامه و با کمک تاریخ‌نویسان عرب و ایرانی روزگار اسلامی بر آن آگاهی یافتند. طبق اجزای داستان مزبور مردم مرگ یزدگرد را خواست خداوند و اسب را فرشتة خداوند برای کشتن یزدگرد و برای رهانیدن آن‌ها از بیدادگری‌های وی دانستند. پرسش این است که چرا در دورۀ ساسانیان چنین داستانی دربارۀ م...

یزدگرد یکُم. 399-420 میلادی با دوری جستن از جنگ با امپراتوری روم که خود سخت گرفتار شورش ها و آشفتگی های سیاسی بود و پایان بخشیدن به پیگردها و آزارهای گهگاه مسیحیان و یهودیان، هم بزرگان ایرانی خواهندۀ جنگ با دشمن دیرینۀ ایران را به خشم آورد و هم آزردگی و ناخشنودی موبدان زردشتی را که هیچگاه چشم دیدن بردباری مذهبی شهریاران ایران و گسترش فزایندۀ آموزه های مذهبی بیگانه در ایران را نداشتند. از این رو،...

در شاهنامه، بخش پهلوانی، با مرگ رستم به پایان می¬رسد و بخش تاریخی، با تاج¬گزاری بهمن اسفندیار، آغاز می¬گردد. در بخش تاریخی، بازگفت¬ رخداد¬ها - برخی بیشتر، برخی کمتر- با افسانه¬ها درآمیخته¬اند. فردوسی، در یادکرد سرگذشت انوشیروان، هرمزد و پرویز، روایتی آمیخته از تاریخ و افسانه ارائه می¬دهد. لحن وی در این¬جا، گرم و پراحساس است. لیکن در یادکرد روزگار شاهان دیگر، لحنی خشک و رسمی دارد. روایت وی، این¬...

یکی از عوامل انتقال فرهنگ و تمدن ایرانی به جهان اسلامی در قرون نخستین اسلامی نخبگان ایرانی بودند که چشمپوشی از مطالعه آنها خطایی بزرگ در شناخت تاریخ ایران و اسلام خواهد بود. هرمزان سردار بزرگ یزدگرد سوم یکی از این افراد بود که در تحولات سیاسی، نظامی و فرهنگی شامگاه عهد ساسانی و اوایل دوره اسلامی نقش‏آفرین شد. در مقاله حاضر ضمن بررسی حیات سیاسی هرمزان کارنامه وی در انتقال عناصر فرهنگ ایرانی به ت...

بدنبال شکست یزدگرد سوم آخرین پادشاه سلسله ساسانی در نیمه دوم قرن هفتم میلادی در برابر اعراب مسلمان، سرزمین ایران ضمیه امپراطوری جدید مسلمانان تحت عنوان خلافت گردید. این حادثه بزرگ بتدریج منجر به ورود اسلام و بدنبال آن ورود نخستین فرقه سیاسی-دینی در اسلام یعنی فرقه شیعه بدرون ایران گردید. با پیشروی اعراب مسلمان بطرف شرق و جنوب شرقی امپراطوری ساسانی بذر دین اسلام و تشیع در تمام مناطق کاشته شد. از...